1 Mayıs işçi bayramı nedir?

Dünya çapında kabul edilmiş bir uygulama olarak 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, her yıl 1 Mayıs gününde, tüm dünyadaki işçilerin, emekçilerin dayanışma günü olarak kutlanmaktadır. Ülkemizde de aynı tarih, 1 Mayıs işçi bayramı olarak kutlanmaktadır. Son dönemde yapılan bir değişiklik ile bu tarih aynı zamanda resmi tatil olarak ilan edilmiştir.

1 Mayıs tarihinin nedeni konusunda yapılmış en geçerli tespit, Avustralya’nın Melbourne şehrrinde 1856 yılında taş işçilerince günde sekiz saati aşmayan bir çalışma temposunun yasal bir hak olarak kendilerine verilmesini talep ettikleri yürüyüş şeklindeki protestodur.

1 Mayıs 1886 tarihinde ise Amerika’da, Amerika İşçi Sendikasyonları Federasyonunun önderliğinde, o dönemde geçerli olan haftada 6 gün, günde 12 saat şeklindeki yoğun çalışma temposunun günde sekiz saat olarak değiştirilmesi talebinin iletilmesi adına iş bırakılması eylemi gerçekleştirilmiştir. Bu eylem, 500 bin civarında işçinin destek verdiği, oldukça ses getiren bir eylem olarak tarihe geçmiştir. Bu yoğun kabul gören eylem, 1 günle sınırlı kalmamış 4 Mayıs’taki kanlı Haymarket Olayına kadar devam etmştir. Aynı eyleme destek veren McCormick fabrikasndaki işçilerin direnişini kırmak için grev kırıcı olarak bilinen kişiler işçilerin arasına gönderildiler. Bu durumu protesto etmek adına işçiler grev kırıcıların üstlerine yürüdüler. Bu saldırıyı durdurmak için işçilere ateş açan polis 4 işçinin ölümüne sebebiyet verdi. Onlarca işçi de aynı ateşte yaralanmışlardır. Polisin açtığı ateşi protesto etmek için 4 Mayıs’ta Haymarket Meydanında miting gerçekleştirilmiştir; burada toplanan işçilerin ve durumu kontrol etmek üzere bekleyen polislerin yer aldığı kalabalığa bombalı saldırı gerçekleştirilmiştir. 7 polis ölmüştür. Birçok kişi de yaralanmıştır. Bomba polislerin olduğu alanın hemen önünde patladığı için durumdan işçiler sorumlu tutulmuş birçok işçi asılsız iddialar ile tutuklanmıştır. Bu olay “Kanlı Haymarket Olayı” olarak tarihin kirli sayfalarında yerini almıştır.

Yaşanan tüm bu olaylar 1 Mayıs tarihine temkinli yaklaşılmasına sebebiyet vermiş olsa da  zamanla birçok ülkede 1 Mayıs tarihi işçi ve emekçilerin bayramı olarak yasal kabul görmüştür.

Ülkemizde de 1 Mayıs oldukça inişli çıkış bir seyir izlemiştir. Özellikle 1977 tarihinde Taksim’deki kutlamalarda birçok kişinin polis saldırısı sonucu ölmesi bu kutlamaları illegal bir toplantı olarak algılanmasına sebebiyet vermiştir.

Zaman içinde gelişen hoşgörü ortamı, 1 Mayıs’ın TBMM imzalı bir genelge ile 2009 tarihinde resmi bayram olarak ilan edilmesi ile sonuçlanmıştır.