Karaborsacılık nedir?
Karaborsa, piyasa koşullarının veya yapay sebeplerin yaratmış olduğu ürün darlığından yararlanarak kanun otoritesinin koymuş olduğu ya da kontrol ettiği fiyatlardan daha yüksek fiyata satış yapılan piyasa demektir. Sözlükte, hak yemek, haksızlık etmek ve kötü muamele etmek manasına olup, meşru olmayan kazanç yollarından birisidir. Karaborsaya“ihtikâr”da denilmektedir. Karaborsa, genel olarak halk arasında, ucuza mal stoklanıp darlık veya çeşitli sebepler ile kendiliğinden bir mal darlığı ortaya çıktığı zaman eldeki malların çok pahalıya satıldığı ortama verilen addır. Bilhassa yokluk dönemlerinde veya bazı ürünlerin kontenjana (sınırlamaya) bağlandığı dönemlerde ortaya çıkan bu yasadışı ve gizli ticarette, amaç herhangi bir nedenden dolayı piyasada yeterince bulunmayan bir ürünün, el altından piyasa değerinden daha yüksek fiyatla satılmasıdır.
Devletin koymuş olduğu kurallara aykırı olacak şekilde yürütülen yasa dışı bir ticaret olan karaborsa, bazı malların satışının karneye bağlandığı ya da fiyatlarının dondurulduğu, bazı malların satışının yasaklandığı, döviz fiyatlarının resmi kurumlar tarafından belirlendiği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Karne ile satış, bilhassa savaş dönemlerinde kıt malların dağıtımında eşitlik sağlamak amacı ile yaygın olarak başvurulan bir önlemdir; bu koşullarda karaborsacılar, söz konusu ürünleri yasal fiyatın üstünde satmak, alışveriş karnelerini çalmak ya da sahtelerini yapmak, belirli bir maldan belirli miktarlarda elde edebilmek için ek ödemede bulunmak gibi yöntemlere başvururlar. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’de karaborsacılık faaliyetlerine engel olmak için Milli Korunma Kanunu çıkarılmıştır.
Döviz alım satımında karaborsa, dövizin kıt olduğu ve sıkı bir denetim altında tutulduğu ülkelerde sıklıkla görülür. Döviz fiyatı karaborsada genel olarak resmi fiyatın çok üstünde oluşmaktadır.
Karaborsa, İktisat teorisinde mal dengelerini bozan bir idare fiyatın ilanı ile bu fiyatın çok üstünde bir satış bedelinin meydana geldiği paralel piyasa olarak tanımlanır. Karaborsa Teorisi Mal fiyatlarına yukarıdan yani devlet tarafından denetim getirildiği zaman o malın piyasasında neden resmi fiyattan daha yüksek bir ikinci fiyatın meydana geldiği, öteden beri, bilhassa yöneticilerin merakını çekmiştir. Karaborsa Teorisi bu durumu açıklamakta olan bir analizdir.
Karaborsa, dünyadaki tüm toplumlarda suç ve çirkin bir iş olarak kabul edilmektedir. Karaborsacılık hemen hemen bütün devletler tarafından vatandaşı korumak amacı ile yasaklanmıştır. Karaborsacılığa karşı kanuni düzenlemelerle mücadele edilmiştir. Bir milletin ekonomik sistemini allak bullak eden, devletin iktisadi önlemlerini geçersiz duruma getiren ve milleti aşırı derecede sıkıntıya sokan karaborsa, hayatın çekilmez hale getirmektedir. Komünizmin ve kapitalizmin egemen olduğu ülkelerle, serbest piyasaya dayanmayan ve aşırı devletçiliğin uygulandığı ülkelerde karaborsa oldukça yaygındır.
Türkiye’de de karaborsa yöntemi ile mal alıp piyasaya sürmek kanunen suçtur. Gerek Türk Ticaret Kanununda ve gerekse Milli Koruma Kanununda bu konuda cezai kurallar konmuştur. Ve serbest piyasa ekonomisine dayanmakta olan iktisadi bir sistem uygulanmaya çalışılarak, karaborsacılık yapmak isteyenlere engel olunmaya çalışılmaktadır. Sosyal hayatta derin yaralar açmış olan ve ekonomik sistemlerdeki önlemleri ortadan kaldıran karaborsaya engel olmanın en gerçekçi ve doğru yolu; ihtiyaç duyulan malları üretmek ya da zamanında ithalini sağlamak ve karaborsacılık yapmak için fırsat kollayanları caydırıcı hükümler uygulayarak ve zorluklarla vazgeçirmeye çalışmakla birlikte, ahlaki açıdan bu işin çirkinliğini vicdanlara yerleştirmektir.
Karaborsacılık yapan kişiler, piyasanın ucuzlamasından büyük üzüntü duyar. Piyasanın yükselmesi onlar için mutluluk verici bir durumdur. Halbuki eldeki maldan başkalarını yararlandırmak, insani ve dini bir görevdir. Ticaret hayatında, müşterilerini aldatmak ve karaborsacılık yapmak son derece çirkin ve suç sayılan bir kazanç yoludur.
Karaborsacılık insanlara zarar verdiğinden dolayı dinimizde yasak edilmiştir. Gıda maddeleri, insanların ve hayvanların hayatlarını devam ettirebilmeleri için şarttır. Bir kişi bir ürünü alıp saklayınca başkaları onu alamaz. Ondan faydalanamaz.