5n 1k nedir?

Gazetecilik mesleğine dair sık duyduğumuz kavramlardan biridir: 5n 1k. Zaman zaman televizyon programlarına da isim olup gündemde kalan bu kavramın anlamı ile ilgili olarak kısaca; 5n 1k, bir gazetecinin sorması gereken soruların kısaltmasıdır diyebiliriz. Bu sorular ise;

• Ne?
• Nerede?
• Ne zaman?
• Nasıl?
• Neden?
• Kim?

Bu kavrama yeni dönem gazetecilik eğitim kaynaklarında bir “N” daha eklendiği belirtilmektedir. Alınan bilgilerin kaynaklarının neler olduğuna işaret eden “nereden” sorusu ile birlikte bu kavramın “6n 1k” şeklinde revize edildiği ifade edilmektedir.

Gazetecilik mesleği araştırmaya dayalı bir meslektir. Duyumlarla değil gerçek tespitlerle haber yapılması esastır. Ancak, her gazeteci bunu bu şekilde yapmadığı için gazeteciler arasından “araştırmacı gazeteci” unvanlı olanlar bir şekilde ayrıştılar.

Araştırmacı gazeteci, karşılaştığı bir olayı ya da aldığı duyumu öncelikle “Ne?” sorusunu sorarak aldığı cevaplarla net ve doğru bir şekilde ortaya koyar.

Olay belirlendikten sonra “yer” detayı önem kazanmaktadır. “Nerede?” sorusu ile habere konu olayın lokasyonu belirlenir.

Kritik bir başka detay da “zaman”dır. “Ne zaman?” sorusunu sorarak gazeteci olayın yerinden sonra zamanını da netleştirir.

Bu tespitlerden sonra artık olayın ne şekilde gerçekleştiğine dair detaylı bilgiler gereklidir. “Nasıl?” sorusu haberi ortaya çıkaran en kapsamlı sorudur. Açık bir sorudur. Cevabının kapsamı çok değişken bir sorudur, can alıcı bir sorudur. Kısaca “Nasıl?” habercilikte en önemli sorulardan biridir.

Bir başka önemli soru ise “Neden?” sorusudur. Bu sorunun cevabı her zaman hazır obir şekilde olmayabilir . Gazeteci bu sorunun cevabını almak için  çaba göstermek durumundaır. Zira,” nerede, ne zaman” gibi soruların yanıtları bellidir, ancak “neden?” sorusu ilk  başta cevabı belli olmayan sorulardandır genelde. Önceleri varsayımlar yapılarak bir yanıta ulaşmaya çalışılır. Genelde varsayımlardan biri hep doğru çıkar, bazen de tamamen sürpriz yanıtlar alınması söz konusu olabilir.

Bir başka soru olan “Kim?” sorusu da  haberin failini, kurbanını, kahramanını, vb. olaya dair kişileri belirlemek için sorulması gereken sorudur.

6. “n” olduğu belirtilen “nereden?” sorusunun cevabı bazen açıklanamayabilir tam olarak ama gazeteci de bu bilgi saklıdır / olmalıdır.