Abdullah Cevdet Karlıdağ kimdir?

Tanınmış edebiyatçılarımızdan Abdullah Cevdet Karlıdağ, 1869 yılında Arapkir’de doğmuştur. Arapkirli tabur imamı olan Hacı Ömer Efendi’nin oğludur. Eğitimine 1888 ve 1894 yılları arasında Elazığ Askeri Ortaokulu’nda başlamış, Kuleli Askeri Lisesinden mezun olunca, Askeri Tıbbiyeyi bitirmiştir. Henüz okul döneminde edebiyata merak sarmış olan Abdullah Cevdet Karlıdağ, Abdülhak Hamid’in isteğine uyup şiirlerini kitap haline getirmiştir.

Bu dönemde 1890 yılında  “Hiç” ve “Türbe-i Masumiyet”, 1891 yılında “Tulüat” , 1896 yılında “Masumiyet”, ilk mensur eseri olan “Ramazan Bahçeleri” 1891 yılında ve ilk düşünce eserleri olan “Dimağ” 1890 yılında, “Fizyolacya-i Tefekkür” ise 1892 yılında yayımlanmıştır.

Abdullah Cevdet, “Ömer Cevdet” adıyla yayımlamış olduğu bu ilk eserlerinde daha çok Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamid ve Halit Ziya’nın etkileri sezilmektedir. 1894 yılından sonra İttihatçı gençler, özellikle İttihat ve Terakki kurucuları arasında olan yakın arkadaşı İbrahim Temo’nun etkisiyle, ülkedeki siyasi sorunlara eğildi. İttihatçıların yaptığı faaliyetlere katıldı. Bu dönemde tehlikeli olmaya başladığı anlaşıldığında, 1895 yılında tutuklanarak İstanbul’dan uzaklaştırılmak için, Trablusgarp Merkez Hastanesi’nin göz hekimliği görevine getirilmiştir.

Ancak Abdullah Cevdet cemiyet adına çalışmalarına Trablusgarp’ta da devam etmiştir. Fizan’a sürüleceğini anladığı zaman, 1897 yılında önce Tunus’a kaçmış, oradan Fransa’ya geçmiştir. Daha sonra Cenevre’ye yerleşmiş, Tunalı Hilmi ve Mehmet Reşit’in orada kurmuş olduğu Osmanlı İtilaf Fırkasına katılmıştır. İshak Sukuti ile beraber derneğin yayın organı olan Osmanlı Gazetesi’ni çıkarmıştır. Cenevre’de olduğu zaman 1897 yılında “Fünun ve Felsefe” ile “Kahriyat” gibi şiir kitaplarını yayımlamıştır.

Weber’den “Asırların Panoraması”, Gustave Le Bon’dan “Asrımızın Hususu Felsefiyesi” ile Hayyam’ın “Rubaiyat”ını çevirmiştir. “Mevlana’nın Divanından Seçmeler”i yayımlamış olan Abdullah Cevdet, Cumhuriyet döneminde de bu tür çalışmalarına devam etmiştir. Bu dönem Gustave Le Bon’un eserlerini dilimize aktarmış, 1921 yılında “Dün ve Yarın”, 1924 yılında “İlm-i Ruh-i İçtimai”, 1931 yılında ise “Ameli Ruhiyat” yayınlamıştır. Abdullah Cevdet Karlıdağ, II. Meşrutiyet’ten sonra gelişmeye başlayan batılılaşma akımının başlıca temsilcileri arasındaydı. Abdullah Cevdet Karlıdağ 1932 yılında İstanbul’da yaşama veda etmiştir.