Abdülmecid dönemi ıslahatları nelerdir?

Abdülmecit döneminde Osmanlı Devleti’nde birçok ıslahat çalışması yapılmıştır. Bunların başında Tanzimat Fermanı’nın ilanı gelmektedir.

Tanzimat Fermanı, Londra elçiliğinden Dışişleri Bakanlığına getirilmiş olan Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlamıştır. Ferman, Topkapı sarayının Gülhane bahçesinde, padişah, sadrazam, yabancı devletlerin elçileri, patrikler, büyük devlet memurları önünde “Mustafa Reşit Paşa ” tarafından bizzat okunmuştur. Tanzimat fermanıyla; Avrupalıların içişlerimize karışmasını engellemek, halkın sosyal yapısında yenilikler yaparak çağdaşlaşmayı sağlamak, Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’ya karşı Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak hedeflenmiştir. Ferman ile Müslüman ve Hıristiyan bütün uyrukların, ırz , namus, can ve mal özgürlüğüne ve güvenine kavuşması, vergilerin herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde alınması ve toplanması, askerlik işlerinin bir düzene konulması ve askere alınma ve bırakılmanın sağlam bir esasa bağlanması, mahkemelerin açık olması ve hiç kimsenin haksız yere idam edilmemesi ve zehirlenmemesi, herkesin mal ve mülküne sahip olması ve bunu miras olarak bırakabilmesi, rüşvet ve iltimas’ın kalkması sağlanmıştır.

Abdülmecid dönemi ıslahatlarının ikinci önemli adımı 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı’dır. Bu ferman Tanzimat Fermanını tamamlayıcı niteliktedir. Müslümanlarla, gayrimüslimler arasındaki eşitsizliği gidermek için atılan önemli bir adımdır. Dış devletlerin, Osmanlı Devleti’nin içişlere karışmasını engellemek istenmiştir. Paris Antlaşmasında, Rusya’ya karşı İngiltere ve Fransa’nın desteğini almayı düşünmüşlerdir. Hıristiyan ve Musevileri küçük düşüren deyim ve sözlerin kullanılmaması, Hıristiyanların da Türk ve Müslümanlar gibi devlet memurluklarına atanmaları ve her çeşit okullara gidebilmeleri, mahkemelerin açık yapılması , herkesin kendi dinine göre yemin etmesi, hapishanelerin ıslahı ve kanunların Hıristiyan uyruğun dillerine de çevrilmesi, işkence, dayak ve angaryanın kaldırılması, vergilerin herkesin gelirine göre alınması ve iltizam usulünün ıslah edilmesi, askerlik için nakdi bedelin kabul edilmesi ve Hıristiyan tebaanın nasıl askerlik yapacağının belirtilmesi, Hıristiyanların il meclislerine üye olabilmeleri, yabancı uyruğundan olan kimselerin, vergilerini vermek suretiyle mal ve mülk sahibi olabilmeleri gibi bir çok yenilik ıslahat fermanıyla getirilmiştir.

Abdülmecid dönemi diğer ıslahat çalışmalaır ise şunlardır:
1- Hukuki alanda büyük bir adım atılarak ilk kez mahkemeler adil ve hukuk çerçevesinde yapılmaya başlanmıştır.
2- Yasaları hazırlama görevi Meclis-i Ahkamı Adliye’ye bırakılmıştır.
3- Avrupa hukuk sisteminden yararlanılarak ceza, memurlar ve ticaret yasaları çıkarılmıştır.
4- Askerlik, bütün vatandaşlar için zorunlu hale getirilmiştir.
5- İltizam usulü kaldırılarak vergiler tahsildar adı verilen devlet memurları tarafından toplanmaya başlanmıştır.
6- Memleket yönetim bakımından il (vilayet), sancak, kaza (ilçe), nahiye (bucak) köy birimlerine ayrılmış ve eyaletler kaldırılmıştır.
7- İllerde valiye yardımcı olmak üzere, üyelerinin bir bölümü halk tarafından seçilecek olan “İl Meclisi” kurulmuştur.
8- Arazi kanunu çıkarılmış ve toprak mülkiyeti yaygınlaştırılmıştır.
9- Demiryolları yapılmaya başlanmıştır. ( İzmir-Aydın, istanbul – İzmit hatları)
10- Avrupa’dan ilk kez borç para alınmıştır.
11- İlk kağıt para bastırılmıştır. (Kırım savaşı nedeniyle)
12- Öğretmen okulu, sanat okulu, idadi (lise), mülkiye mektebi (yönetici yetiştirmek için) açılmıştır.
13- Darül Fünun (İstanbul üniversitesi) açılması için çalışmalar başlamıştır.
14- Jandarma Teşkilatı kurulmuştur. (Umur-u Zaptiye)
15- Devlet kanunlarının yayınlandığı Düstûr Dergisi çıkarılmaya başlanmıştır.
16- Merkezi yönetimi güçlendirmek için valilerin yetkileri azaltılmıştır.
17- Posta Nezareti kurulmuştur.
18- Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulmuştur.
19- İlk Osmanlı Bankası olan Bank-ı Dersaadet kurulmuştur.
20- Tercüman-ı Ahval, Tasvir-i Efkâr, Ceride-i Havadis gibi ilk özel gazeteler çıkarılmaya başlanmıştır.
21- Dolmabahçe Sarayı, Beykoz, Küçüksu, Ihlamur, Yıldız Kasrı gibi birçok köşk yapılmıştır.