Alaşım nedir, özellikleri nelerdir?

Medeniyet seviyesinin gelişmesi için dur durak bilmeyen endüstriyel gelişim için vazgeçilmez niteliğe sahip olan alaşımlar dünya genelinde inşaat sektöründen kimya sanayine, elektrik devrelerinden elektronik sektörüne kadar oldukça geniş bir alanda kullanılmaktadır. En basit tanımla alaşım, bir metal elementin bir ya da daha fazla element ile “homojen” bir karışım oluşturmasıdır. Karışımın bir alaşım olarak nitelendirilebilmesi için homojen olma özelliği arandığı gibi kullanılan elementlerin en az bir tanesinin metal olması da gerekir. Alaşım oluşturan elementlerin biri metal olurken, diğer element veya elementlerin metal ya da ametal olması fark etmemektedir. Bu yolla üretilen alaşımların tamamı “yine metal özelliğe sahip olan” malzemeler olmaktadır.

İlk bakışta alaşım oluşması için en az bir metal kullanılması ve sonuç olarak elde edilen ürünün metal özellikleri sergilemesi düşünüldüğünde, nihai ürün ile alaşımın yapısına katılan metalin benzer özellikler göstermesi beklenir ancak bu tip kural bulunmamaktadır. Bir başka değişle alaşım oluşması için yalnızca tek bir metal elementi kullanılsa dahi oluşan alaşım bu metalden farklı özellikler gösterebilir. Dünya çapında binlerce yıldır birçok farklı elementin karıştırılması ile çok çeşitli alaşım türleri kullanılmaktadır. Alaşımlar insanoğlunun hayatı için muazzam derecede öneme sahip bir oldu olduğundan, bilim insanlar insanoğlunun gelişim süreçlerini alaşım ve metallerin kullanımına göre ele almıştır.

Pirinç, lehim ve tunç ya da diğer adıyla bronz gibi alaşımlar dünya çapında yaygın olarak kullanılan alaşımlara örnek olarak gösterilebilir. Arkeologlar ve diğer bilim insanları tarafından yapılan araştırmalar özellikle bronzun M.Ö. 4 binli yıllarda dahi kullanıldığını gözler önüne sermiştir. Mezopotamya kültüründe 6 bin yıldan da daha eski bir geçmişi olan tunç, silah ve süs eşyası yapımında kullanılmıştır. İnsanoğlunun ihtiyaçlara karşılık verebilecek malzeme gereksinimi, yeni alaşımlar bulunmasına sebep olmuştur. Bir metal elementinin diğer element ya da elementlerle karıştırılması sonucu ortaya farklı özelliklere sahip olan ürünler de çıkabildiğinden, ihtiyacı tam karşılayabilen özellikteki maddeler üretilebilmiştir.

Yüksek sıcaklıkta fiziksel formunu koruma özelliğine sahip olan alaşımlar, diğer metallerin eritilerek işlenmesinde yaygın olarak kullanılmıştır. Saf metallerin kullanım için yetersiz kaldığı durumlarda metal yorgunluğu, yüksek sıcaklık, aşınma ve kimyasal etkiler gibi sebeplerden ötürü alaşımlar kullanılmaktadır. Fiziksel anlamda da bazı artıları olan alaşımlar, ürünün kullanılacağı ortamın ve alanın niteliğine göre tercih edilmektedir. Dünya genelinde en çok kullanılan alaşımlardan biri olan çelik, demirin fiziksel anlamda yetersiz kaldığı durumlarda kullanılmaktadır. Bir saf metal olarak demir her ne kadar çok sert bir yapıya sahip olsa da, bir alaşım olan çeliğin sertliği demirinkinden de daha fazladır.