Almanak nedir?

Almanak kelimesinin, Arapça al-manaahk kelimesinden geldiği söyleniyor. Almanaklar, takvime bağlı olarak düzenlenen, çeşitli alanlarda farklı bilgiler barındıran yıllık olarak derlenen bir yayındır. Almanaklarda güneşle ayın doğuş ve batış zamanları ile tutulmaları, gelgitler gibi astronomiyle ilgili bilgileri de barındırmaktadır. Almanak kelimesinin kaynağı tam manasıyla bilinmemektedir. Genel kanı, yine de Arapça orijinli olduğudur. Bazı kaynaklarda Yunanca, Latince veya İngilizce temelli olduğu belirtilmektedir. Ortaçağda yeni ay ve dolunayları kabartmalı kare bir çubuk üzerinde gösterdiklerini, bunu kullanarak da mevsim dönüşlerini ve geleneksel festivalleri tahmin ettikleri söylenmektedir. Bu çubuğa verilen isim de al-mon-aght olarak belirtilmektedir.

Tarihte bilinen almanakların ilk öncüsü yunanlıların hava takvimi Parapegma’dır. İkenderiye’li astronom Ptolemy Phaseis, mdash isimli bir inceleme yazmıştır. Bu incelemede mevsimsel hava değişklikleri, yıldızların güneşin doğuşu ve batışı sırasında aldıkları tüm görünümleri gibi pek çok astronomi ile ilgili listeler bulunmaktadır. Bu da Parapegma’yı oluşturmaktadır. Parapegma, yüzyıllar boyu hazırlanmış ve yazılmıştır.

Zamanımızda yayınlanan almanaklar, tarihte bilinen almanaklara nazaran içeriklerini ve kapsamlarını oldukça genişletmişlerdir. Modern olarak tabir edebileceğimiz bu almanaklar, tüm dünyadaki istatistiki ve tamamlayıcı bilgileri derlemektedir. İçeriklerinde yakın tarihsel bilgileri ve farklı bilgileri de barındırmaktadır. Farklı farklı konulara göre hazırlanan almanaklar da mevcuttur. Bunlar bilim, teknoloji, spor, sanat, medya, sağlık, tıp, din, coğrafya, nüfus, hükümet, ziraat, ekonomi ve tarih gibi konuları baz almaktadır. Daha pek çok konuda ve içerikte farklı ve özel olarak hazırlanan almanaklar da günümüzde hazırlanmakta ve yayınlanmaktadır. Dünyada basılan modern almanaklara örnek olarak Whitaker’s Almanack, Information Please Almanak, World Almanak ve The Old Farmer’s Almanak sayılabilir.