Amipli dizanteri nedir?

Amipli dizanteri ya da kanlı ishal entomoeba histolytica adlı amipin neden olduğu bir ishal türüdür. İshal dışkıda sululuk ya da gevşeklik olması nedeniyle sıkça tuvalete çıkma ihtiyacının duyulmasıdır. Kanlı ishal sıcaklığın 25 derecenin üstündeki nemli bölgelerde görülür. Tropikal ve subtropikal bölgeler bu özelliklerdedir. Her yaştan kişinin etkilendiği amip, beslenmeyle yiyecek ve içeceklerden bulaşır. Suda olan amip klorlamaya karşı duyarlıdır. Yüksek ısıda amipler yaşamazlar. Etrafta hamam böcekleri ve sinekler amip kistlerinin taşınmasını sağlayarak, salgınlara neden olabilir.

Amipin özellikleri nedir?

Kişiler amipin bulaşıcı özelliği olan 4 çekirdekli formunu ağız yoluyla alır. Vücuda girdikten sonra ilerleyerek, ince bağırsaklarda çatlayan kist, dört adet amipçik oluşturur. Bunların her biri ikiye bölünüp, 8 adet amipçik meydana getirir. Daha sonra kalın bağırsağa geçerek, hastalığa sebep olan trofozoid şekline dönüşüp olgunlaşırlar. Burada su kaybına uğrayan amip, tekrar 4 çekirdekli olan kist formuna dönüşüp, dışkıyla vücuttan atılır. Bu nedenle taşıyıcı olan kişilerin dışkısında bu kistlerden vardır. Bu kistler suda ve toprakta canlı olarak kalabilir. Vücutta amipler kalın bağırsağın herhangi bir bölümüne yerleşerek, burada yaraların oluşmasına sebep olurlar. Kalın bağırsakta kan akımının az olduğu yerleri yerleşmek için daha fazla tercih ederler. Kalın bağırsağa yerleşen amiplerin hepsi hastalığa neden olmaz.

Amipler nasıl bulaşır?

Amiplerin sağlıklı olan kişilere bulaşması hasta ya da taşıyıcı olan kişiler aracılığıyla olur. Bunun yanında köpek ve maymundan da bulaştığı bilinir. Genellikle kistli dışkıyla kirlenmiş olan yiyecek ve içecekler rahatsızlığın bulaşma yoludur. Dışkının gübre olarak kullanıldığı bölgelerde sebzeler bulaşmada etkindir. Sineklerin taşıması ve suların kirlenmesiyle beraber hastalık yayılmaya başlar. İyileşme sürecinde olan hastaların ve taşıyıcıların dışkılarında bulunan kistler, dış ortamda canlı kaldığından, hastalığın yayılmasına etkili olur.

Amipli dizanterinin belirtileri nedir?

Amipli dizanterinin kuluçka dönemi 4-5 günle, 1-4 ay arasında değişim gösterir. Su ile bulaşmış amipler, kişilerde şiddetli bir ishale sebep olur. Kilo kaybı, iştahsızlık, kusma gibi belirtiler kanlı ishalle beraber seyreder. Bazı hallerde rahatsızlık belirti vermeden ilerleyebilir. Kalın bağırsaklarda nadiren delinmeye sebep olabilir. Genellikle kalın bağırsaklarda kitlelerin oluşmasına sebep olurlar. Vücudun direncinin düşmesi sonucunda kendini gösteren rahatsızlık, ileri dönemlerde amipin kana karışmasıyla birlikte tüm vücuda yayılır. Akciğer, beyin, karaciğer, dalak, cilt ve idrar yollarında apseler oluştururlar. Karaciğeri tuttuğu zaman (hepatik amibiazis) yüksek ateş, terleme, büyüme ve hassasiyet oluşturur. Vücuda girmesiyle 2-3 haftada tüm karaciğer etkilenir. Kronik seyirli olan kanlı ishalin bir özelliği kabızlık ve ishal dönemlerinin bir arada olmasıdır. Günde 3-4 defa çıkan ishal cıvık ya da yarı sulu, kötü kokulu, rengi açık sarıdan kahverengiye kadar, kanlı ve sümüklü yapıdadır. Kişi güçsüz ve iştahsızlık hisseder. Karın bölgesinin alt kısmında ağrılar olur. Hasta gün geçtikçe kötüleşir. Ancak çoğunlukla rahatsızlık alevlenme ve gerileme dönemlerini döngü halinde yaşanır.

Amipli dizanteri tanısı nasıl konur?

Amipli dizanteride erken tanı son derece önemlidir. Taze dışkıyla yapılacak laboratuvar tetkiklerinde, ayakımsı uzantılarıyla hareket eden amipler gözlenir. Dışkının alındıktan sonra 5-10 dakika içinde incelenmesi gerekir. Ancak bu şekilde amiplerin hareketi gözlenebilir. Dışkıdaki charcot leyden kristalleri rahatsızlığın tanısı için önemlidir. Taşıyıcı olanlarda 2 çekirdekli kistler, hasta olan kişilerde 4 çekirdekli kistler gözlenir. Rahatsızlıkta organ tutulumunu izlemek için, bunlara özgü sintigrafi, MR, ultrason gibi tetkikler yapılır.

Amipli dizanteri tedavisi nasıl yapılır?

Bu rahatsızlığın tedavisi için terasiklin ve metranidazol grubu ilaçlar kullanılır. Hastalara genellikle 10 süren bir tedavi uygulanır. Fakat hastalık kalın bağırsak dışındaysa, ilaç tedavisi yarar sağlamaz. Bu aşamadaki rahatsızlıklarda cerrahi tedavi uygulanır. Bu tedaviyle apsenin drenajla boşaltılması işlemi uygulanır. Cerrahi girişim ve ilaç tedavisi aynı anda uygulanabilir.