Ampulü kim buldu?
Ünlü “Dahilik; %1 ilham, %99 çalışmanın esedir” sözünün sahibi ve günümüzde kullandığımız ampulün mucidi Amerikalı bilim ve ticaret adamı Thomas Edison’un kendisi dahi icadının günümüzde bu kadar çok insan tarafından kullanılacağınız tahmin edememiş olabilir. Modern dünya insanı için bir gereklilik haline dönüşen ampul, elektriğin insanlığın yararına kullanılmasını sağlayan ve çoğu bilim çevresine göre bilinen insanlık tarihinin en önemli icatlarından biridir.
Cam bir hazneden oluşan ampul, içerisinde bulunan tele elektrik akımının gelmesi sonucu kor hale geçer ve içinde bulunan Argon gazının da etkisiyle etrafa ışık verir. Ampul mekanizmasının yapısı günümüz için son derece basit gibi görünse de, 1879 yılında Thomas Edison’un yoğun çalışmaları sonucunda icat edilmiştir. Tarihsel açıdan ampulüm mucidi olarak Edison biliniyor olmasına rağmen kendisinin zamanında tanesini 2,5 dolara sattığı ampullerin üretildiği şirketinin adı, Edison&Swan Elektrik Aydınlatma’dır.
Tarihin tozlu sayfalarında bilinmeyen bir insan olarak kalan Joseph Wilson Swan, Edison tarafından bulunan ampulün verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan oldukça önemli bir insandır. Thomas Edison elektriğin aydınlatma aracı olarak kullanılmasına yönelik ilk çalışmalarında, ampulün içerisinde akkor hale geçmesi için “kömürleştirilmiş iplikten yapılan flaman” kullanmıştı. Ancak Edison bu flamanların kısa süre içerisinde yanarak tükendiğini fark edince, ampulün iç kısmında karbonlaştırılmış kağıt flamanlar kullanmaya karar verdi. Ancak kendisinin aklına gelmeyen bir fikir, Joseph Wilson Swan’ın aklına geldi ve ampullerin uzun süre yanmasını sağladı.
Joseph Wilson Swan, yaklaşık olarak Edison ile aynı zamanlarda ampul üzerinde çalışmalar yapıyordu ve kendisi de ilk aşamada kömürleştirilmiş iplik flamanların akkor hale gelerek aydınlanma sağlaması için uğraşıyordu. Ancak Edison’un aklına gelmeyen bir fikir olan camın iç kısmındaki havanın boşaltılması, Swan’ın aklına geldi ve böylece kendisi flamanın yanarak tükenmesini sorununu çözdü. Gerçekten de Swan’ın geliştirdiği içindeki hava alınmış iplik flamanlı ampul, çok uzun süre boyunca elektrik akımına dayanarak aydınlanma sağlayabiliyordu. Bunun üzerine Thomas Edison ve Joseph Wilson Swan arasında görüşmeler başladı ve iki bilim adamı güçlerini birleştirerek Edison&Swan Elektrik Aydınlatma Şirketi’ni kurdu. Dünya çapında geniş bir ilgiyle karşılanan ampulün günümüze uzanan serüveni de böylece başlamış oldu.