Antiseptik nedir?
İnsanlık tarihinin çok erken dönemlerinden beri insanlar bakterilerin varlığından haberdar olmamasına rağmen bakterileri yok etmek için birçok yöntem kullanmaktadır. Çiğ etin saklanmak için tuzlanması ya da sebzelerin limon suyu ve tuz içerisine atılarak turşu haline getirilmesi gibi uygulamalar, besinlerin içerisindeki bakterileri yok ederek uzun süre bozulmadan saklanmalarını sağlamaktadır. Antiseptik kavramı bilinen insanlık tarihinde ilk defa Louis Pasteur tarafından yapılan bilimsel araştırmalar sayesinde kullanılmıştır. Pasteur kendi geliştirdiği mikroskop ile yaptığı çalışmalar ile hastalıklara ancak mikroskop altında görülebilen, çok küçük yapıdaki bakterilerin yol açtığını kanıtlamıştır. Louis Pasteur ayrıca sütün kaynatılarak içerisindeki mikropların öldürülebileceğini de ilk defa kanıtlayan insan olduğundan, günümüzde sütün mikroplarından arındırılması işlemine “pastörize” etmek denmektedir.
Antiseptik; insan, hayvan ya da bitki dokularına yerleşerek öncelikle bu bölgedeki dokunun, daha sonrasında da tüm vücudun çalışmasını etkileyen bakteri, mantar ve virüslerin öldürülmesini sağlayan maddelerdir. Asalak canlıların yok edilerek hastalıkların önlenmesini sağlayan antiseptikler, günümüz yaşamında insan ömrünün belirleyici etkenlerinden birisi olarak çok önemlidir. Antiseptiklerin oldukça büyük bir bölümü sulu çözelti olarak yani su ile karıştırılarak kullanılır. Vücut dokularına harici olarak uygulanan antiseptikler, bu bölgedeki dokuya hiçbir zarar vermeden bakteri, mantar ve virüslerin ölmesini sağlar.
Antiseptik olarak kullanılan ilk kimyasal maddeler; alkol, fenol, klor ve formaldehit olarak uzun bir süre boyunca temel mikrop öldürücüler olarak kullanılmıştır ve günümüzde hala kullanılmaya devam etmektedir. Antibiyotiklerden farklı olarak oral yol ile değil de dışarıdan sürülerek uygulanan antiseptikler, doku içerisinde bulunan mikropların üremesini tamamen durdurmaktadır. Mikrop öldürücü yani dezenfektan maddeler arasında dokulara zarar vermeden sadece mantar, virüs veya bakterilerler gibi mikropları öldürmesi, tedavi yöntemleri arasındaki yerinin önemini muazzam derecede arttırmaktadır.
Mikropları öldürmek için kullanılan dezenfektan maddelerin yapısı çok kuvvetli olduğundan, hastalıkların iyileştirilmesinde kullanıldıklarında sadece mikropların değil insan hücrelerinin de ölmesine neden olmaktadır. Bu nedenle sadece temizlik malzemesi olarak eşyalarda kullanılan dezenfektan maddelerden tamamen farklı olan antiseptikler, insanlık tarihinin en büyük buluşlarından birisidir. Bu nedenle Louis Pasteur’un çalışmaları sayesinde 1850’lerden sonra mikroplara bağlı insan ölümlerindeki oran, büyük bir azalma göstermiştir.