Artvin’in tarihi yerleri nerelerdir?

1-İşhan Manastırı (Kanlı Kilise)
9.yüzyılın ilk yarısında yapılmış olan İşhan Manastırı, İşhanköyünde bulunmaktadır. Kilise ile şapelden (küçük kilise) oluşmaktadır. Manastır Bagratlı Gürcüler tarafından yaptırılmıştır. Piskoposluk makamı olarak da kullanılan manastır 16.yüzyıla kadar bunu sürdürmüştür. Osmanlılar Artvin ve çevresini ele geçirdikten sonra manastırın batıya bakan tarafını camiye dönüştürmüşlerdir. 1983 yılına kadar cami olarak kullanılmıştır. Şu anda he kilise bölümü ve hem de cami bölümü kullanılmamaktadır.

2-Tekkale (Dört Kilise) Manastırı
Günümüze kadar ulaşan Tekkale Manastırı 9.yüzyıl sonunda Bağrat Krallığı tarafından yapılmıştır. Çok karışık bir yapıya sahip olan Tekkale Manastırı,kilise,seminer odası,trapeza ve şapelden oluşmaktadır. Manastır, 16.yüzyıldan sonra işlevini yitirmiş ve terk edilmiştir. Manastır Tekkale Köyü’nün 7km kuzeyinde , Yusufeli ilçe merkezine 14 km uzaklıkta yer almaktadır.

3-Barhal (Altıparmak) Kilisesi
Barhal Manastırı, Yusufeli ilçesinin 12 km kuzeybatısında, Barhal (Altıparmak) Köyünde bulunmaktadır. Günümüze ancak kilise bölümü ulaşabilmiştir. El yazması bir kitapta, manastırın 10.yüzyılda 2.Bağrat döneminde, Vaftizci Yahya adına yaptırıldığı yazmaktadır. Bina cami olarak kullanılmaktadır. Kilisenin planı üç nefli bazilikaldır.

4-Pırnallı (Porta) Manastırı – Bağlık Mezrası
Artvin Merkez ilçeye bağlı Pırnallı köyünün Bağlık mevkiindeki Manastır, 896-918 tarihleri arasında Kral I. Aşot’un torunu Prens Khaouli tarafından yaptırılmıştır. Bir çan kulesi, bir şapel ve bir çeşmeden oluşmaktadır. Manastıra, Artvin-Şavşat karayolunun 30. Km’sinden sonra 5 km’lik yaya patika yolla ulaşılmaktadır.
5- Bağcılar Manastırı
Köyün girişindeki manastır; kilise , şapel ve diğer yapılardan oluşmaktadır. oldukça harap bir şekilde günümüze ulaşmıştır.

6-Hamamlı (Dolishane) Manastırı
Hamamlı (Dolishane) Manastırı, İberya Kralı Sumbath (945-958) tarafından, mimar Gabriel’e yaptırılmıştır. Artvin il merkezine bağlı Hamamlı Köyü’nde olup Artvin merkezine 32 km uzaklıktadır. 14.yüzyıla kadar manastır olarka kullanılmış ancak Osmanlıların 16.yüzyılda Artvin ve çevresini ele geçirmesiyle cami haline dönüştürülmüştür.

7-Kaçkal Manastırı
VIII. yy.’ın sonunda Rahip Grigor Kanzda tarafından Bagratlılar Döneminde kurulduğu o döneme ait yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır. Yer yer tahrip olmasına rağmen halen ayakta olan manastır, herhangi bir amaç için kullanılmamaktadır.

8-Cevizli Manastırı
Artvin’in Şavşat ilçesi Cevizli köyünde olup İlçe merkezine 14 km uzaklıkta bulunmaktadır. Manastır 899-914 yılları arasında Bagratlı Prenslerinden Aşot Koukhi döneminde yaptırılmıştır.

9-İbrikli Kilisesi
Artvin’in Borçka ilçesine 20 km. uzaklıktaki İbrikli köyündedir. Ortaçağ dönemi Bagratlı eserlerinden biridir.

10-Artvin (Livana) Kalesi
Ortaçağ’da Bagratlılar tarafından X.yy.’da kurulmuş olmalıdır. Stratejik konumu itibariyle Osmanlılar zamanında temin edilerek kullanılmıştır.

11-Şavşat (Satlel) Kalesi
Bagratid Krallığı kalelerine olan benzerlik gösteren kalenin, günümüze kadar ulaşan şekliyle IX.yy.’da kurulmuş olduğu söylenebilir.

12-Ardanuç (Gevhernik) Kalesi
Ardanuç, Adakale Köyü´nün hemen yakınında bulunmaktadır.
5.yüzyılda yapıldığı tahmin edilen kale Gürcü krallarına ve Çıldır atabeylerine başkentlik yapmıştır. 1551 yılında Osmanlılar kaleyi ele geçirmiş ve 1562 yılında da Kanuni Sultan Süleyman tarafından onarılmıştır.

13-Bilbilan Kalesi
Yapım tarihi kesin olamyan kale,Şavşat´ın 8 km doğusunda Hanlı Köyünde bulunmaktadır.

14-Boselt Kalesi
Kalenin Gürcü Kralı I.Fransuva tarafından kızının anısına yaptırıldığı sanılmaktadır. Kaleyle bağlantılı gizli bir yeraltı yolu bulunmaktadır. Yolun çıkışı yine yeraltındaki dokuz odaya bağlanmaktadır. Ayrıca büyük bir kilise kalıntıları ve yerleşim kalıntıları vardır.

15-Ciha Kalesi
Artvin’in Arhavi ilçesinin zirvesindeki kayalara oturtulmuş olan kalenin Cenevizliler döneminden kaldığı sanılmaktadır. Yapıldığı tarih net değildir. Günümüze kadar ancak sur kalıntıları ulaşabilmiştir.

16-Dutlu Kalesi
Dutlu Köyü´nün doğusunda, Şavşat´ın 11 km güney batısındaki bu kalenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır.

17-Dört Kilise Kalesi
Yusufeli ilçesinin Dört Kilise (Tekkale) Köyünde kale harap bir haldedir ve yapım tarihi kesinleştirilememiştir.

18-Erkinis Kalesi
Yapım tarihi kesin olarak belli olmayan Kale, Yusufeli´nin 10 km kuzey doğusunda Demirkent (Erkinis) Köyünde bulunmaktadır. Harap bir durumdadır.

19- Ersis Kalesi
Yapım tarihi kesin olarak belli olmayan Kale, Yusufeli´nin 8 km güneyinde Kılıçkaya (Ersis) Köyünde bulunmaktadır.

20-Ferhatlı (Kalmaklı) Kalesi
Ardanuç´un 5 km batısında Ferhatlı (Ahıza) Köyündeki kalede Ferhat ile Şirin´in efsanesinin geçtiği söylenmektedir.

21-Kolarçet Kalesi
Arvin’de 10. yüzyılda yapıldığı sanılan Kolarçet Kalesi, Ardanuç´un 8 km güneybatısında Bereket (Kılarçet) Köyünde bulunmaktadır.

22-Kuvarshan Kalesi
Yapım tarihi net olarak belli değildir. Kuvarshan Kalesi Artvin´in 6 km kuzeyinde Bakırköy bölgesinde bulunmaktadır.

23-Nihah (Yokuşlu) Kalesi
Yapım tarihi net olarak belli olmayan Nihah Kalesi, Yusufeli ilçesinin 15 km güneybatısındaki Yokuşlu (Nihah) Köyünde bulunmaktadır.Şu anda harap durumdadır.

Oşnak Kalesi, Parih Kalesi, Petoban Kalesi, Petrik İsman Kalesi, Tukharis Kalesi, Ustamış Kalesi, Yukarı Hod Kalesi, İşhan Kalesi, Öğdem Kalesi diğer kalelerdir.

Çarşı (Merkez) Cami, Çayağzı (Salihbey) Camii, Demirkent Cami, Erenköy Camisi, Esendal Camisi, Kemalpaşa Kilise Camii, Muratlı Camii, Orta Hopa Camii, Ortacalar (Merkez) Camii, Oruçlu Köyü Camisi, İskender Paşa Camii, Zeytinlik (Sirya) Camii Artvin’in tarihi camileridir.