Asena nedir?

Göktürk Kağanlığı dönemine kadar giden bir efsane olan Asena hakkında günümüze dek birçok yorum yapılmış ve Türk kültürü dışında farklı Asya toplumlarında da bu konu hakkında farklı efsaneler olduğu görülmüştür. Orijinali “Açina” olan Asena kelimesi, yüzyıllar içinde dilden dile değişim göstermiş ve günümüz Türkçesindeki halini almıştır. Türkoloji ile uzun süre boyunca anılan Asenanın binlerce yıl önce yaşamış efsanevi bir dişi kurdun doğurduğu on erkek çocuktan biri olduğuna dahi inanılır. Birçok farklı Türk destanın da dişi kurttan doğan erkek çocuklardan bahsedilmekte ve Asena ismindeki erkek çocuğun kahramanlıklarına değinilmektedir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Ziya Gökalp gibi ünlü edebiyatçılar Asenanın aslında Orta Asya Türkçesinde “dişi kurt” manasına geldiğini de savunmuştur. Erken Cumhuriyet Dönemi’nde yayımlanan bazı haftalık dergilerde ve günlük gazetelerde Asenanın dişi kurt demek olduğu belirtilmiş ve Çinlilerin “Asena” kelimesini kurt olarak kullandığından bahsedilmiştir. Binlerce yıllık köklü bir medeniyet olan Çin toplumunun diline de etki eden bu efsane, uzun süre boyunca birçok araştırmacının da ilgisini çekmiştir. Günümüzde hala Asena kavramının farklı anlamları üzerine araştırmacılar çalışmalarını sürdürmektedir.

Antik Çin kaynaklarını inceleyen birçok Türk araştırmacı, Çin destanlarında “Tü’küe” halkının nasıl ortaya çıktığına dair çeşitli belgelerin olduğunu keşfetmiştir. Antik Çin belgelerine göre Tü’küe kavminin hükümdarı olan kişinin ismi Asena’dır ve Asena önderliğindeki bu kavim geniş bir ordu kurmuştur. Hükümdar Asena’nın yönettiği Tü’küe kavminin oluşturduğu ordudan bahseden Antik Çin kaynakları, bu ordunun da başka bir kavim tarafından bozguna uğratıldığından bahseder. Kaynakla Asena’nın kendisinin ve tüm Tü’küe kavminin bu savaşta öldürüldüğünden bahsedildiği gibi bu katliam sonucunda geriye yalnız “10 yaşında bir erkek çocuğunun” kaldığı söylenmektedir.

Düşmanları tarafından bozguna uğratılan Tü’küe kavminden kalan son insan olan bu küçük çocuk, düşmanlar tarafından öldürülmemiş ve vücudunda çeşitli yaralar açılarak ıssız bir yere terk edilmiştir. Burada dişi bir kurt çocuğa bakar ve büyümesini sağlar. Son olarak bu insan ile çiftleşen dişi kurt dağlara kaçar ve burada 10 tane erkek çocuk dünyaya getirir. Böylece nesli tükenmekten kurtulan Tü’küe kavmi doğan bu 10 erkek çocuk ile yeniden üredi ve doğan yeni çocuklar ile kısa zamanda genişledi. Çin kaynakları her çocuğun kendine bir kavim ismi seçtiğini ve bu isimlerden birinin de “Asena” olduğunu yazmaktadır.