Atom nedir?

Atom, en basit ve en bilinen tanımı ile “maddenin en küçük yapıtaşı“dır. Burada önemli detay, atom, o maddenin, daha doğrusu elementin, bütün özelliklerini taşıyan ve daha küçük parçalara ayrılması mümkün olmayan en küçük birimi olmasıdır.

Atomun yapısında, bir çekirdek ve etrafında negatif yüklü elektronlar şeklinde bir dizgi söz konusudur. Çekirdek ise pozitif yüklü protonlar, yüksüz (nötr) nötronlardan ibarettir. 

Atomu sınıflandırırken çekirdekteki bu yapıya dikkat edilir; yani proton ve nötronların sayılarına göre atomlar sınıflandırılır. Proton sayısı kimyasal elementi; nötron sayısı ise kimyasal elementin izotopunu belirleyici rol oynar. Kimyasal element; aynı atom numarasına, yani proton sayısına, sahip kimyasal yollarla daha küçük parçalara bölünemeyen saf madddelere denir. Aynı atom numarasına sahip kimyasal elementler, farklı kütle numarasına, yani nötron sayısına sahipse, bunlara da “izotop” denir.

Elektronlar ise atomun hem kimyasal özelliklerini belirler, hem de manyetik etkinin oluşmasında oldukça etkilidirler. Elektron, elektrik taşıyan en küçük taneciktir. Elektrona, elektra ya da eksicik adı da verilebilmektedir.

Atomun varlığı tezini ilk ortaya atam John Dalton’dur. 19. yüzyılda modern atom teorisi denen bu tezinde Dalton, maddelerin yapısında “atom” denen sayılabilen ama daha küçük parçalara bölünmeyen parçaların olduğunu iddia etmiştir. 1897’de Thomson elektronu keşfetmiştir. Bugün bilinen atom yapısını ise ilk ortaya koyan 1900’lü yılların başında; Rutherford olmuştur. Atomun bir çekirdeği olduğunu, çekirdeğin etrafında elektronların bulunduğunu, çekirdeğin içinde ise protonların bulunduğunu  ilk defa Rutherford derli toplu bir şekilde ortaya koymuştur.  1932 yılında ise James Chadwick nötronu keşfetmiştir.

Her ne kadar atom, “kendinden daha küçük parçalara bölünemeyen parça” olarak tanımlanmış olsa da, çağdaş bilim artık “atomaltı parçacıklar” adı eşliğinde, atomun içeriğindeki elektron, proton ve nötronları oluşturan parçacıklara yönelik çalışmalara başlamış durumdadır. Örneğin, proton ve nötronların “kuark” adı verilen parçacıklardan oluştuğu tezi gündemdeki yerini almıştır.