Avarlar kimdir?

İstanbul’u kuşatan ilk Türk devleti olarak bildiğimiz Avarlar hakkında ilk bilgileri Bizans tarihçileri vermektedir. Kökenleri hakkında bir çok teori bulunan Avarlar hakkında kesin olan tek şey homojen bir grup olmadıklarıdır. Tarihçilerin vardıkları kesin kanı Avarların hepsini türde olmadıkları ve bir çok etnik kökenden geldikleridir. Özellikle Avarlar, Hazarlar, İskitler, Hiungnu, Hunlar, Bulgarlar, Kumanlar ve Moğollar Avarların oluşumunda yer alan gruplardır.
6. Asrın hemen başlarında Göktürkler tarafından fethedilen Avarlar 555 yılında Kafkasya bölgesine göç etmişlerdir. Avar adı verilen kavme Göktürkler Apar adını vermişlerdir. Avar dili hakkında net bilgiler bulunmamakla birlikte unvan ve kişi adlarının Altay dil ailesine mensup olduğu görülmektedir.

Bazı kaynaklarda Avarlar ile Uarların aynı halk olduğunu söylenmektedir. Uarhun ismi Bizanslı yazar Priskos’un eserlerinde de bulunmaktadır. 555 yılında göç eden Avarlar Aral Gölü ile İdil Nehri arasındaki bölgeye yerleşmişlerdir. Avar atlıları557 yılında, Kuzey Kafkasya’da görülmüşler ve buralardaki kabilelerle savaşmışlardır. Bizans ile ikili ilişkilerde bulundukları tespit edilen Avarlar 558 yılında Avarlar ve Bizans arasında müttefiklik anlaşması imzalanmıştır. Avarlar bu bölgede diğer kavimlere büyük üstünlük sağlamışlardır. Bizans dışında Sasaniler ile de ikili ilişkiler içerisine girdikleri de görülmektedir.Daha sonra Avarlar, Karadeniz kıyılarında Bizans’a düşman olan kabileleri de yenmiş ve 562 yılında daha fazla yağmanın bulunduğu Tuna bölgesine, Karpatlara hareket etmişlerdir. Avarların atlı sayısının 20000 olduğu ifade edilmektedir.
Bizanslılar ile diplomatik ilişkiler kurmuş olan Avarlar göç ettikleri yeni yerlerde sevgiyle karşılanmışlardır. Avarlar daha sonra kuzeye saldırmışlardır. Avarlara bugünkü Sırbistan’ın bulunduğu toprakları ele geçirmişler fakat Avarlar bu toprakları beğenmemiş ve Tuna Irmağı’nın güneyinde bulunan i Dobruca bölgesine gitmek istemişlerdir. Bu istekleri Bizans tarafından ret edilmiştir.

567 yılında Avarlar, Gepidler’in ezeli düşmanı Lombardlarla işbirliği yapma yoluna giderek Gepid Krallığı’nın büyük bölümünü son vermişlerdir. Kağanları I. Bayan liderliğinde Avarlar, Zadunavja’yı merkez alarak Pannonia adı verilen bölgeye yerleşmişler ve Lombardları Kuzey İtalya’ya göç etmeye zorlamışlardır. Avar kağanı I. Bayan, 568 yılında Bizans’ı tehdit ederek vergi istemiş ve isteğinin yerine getirilmemesi durumunda Bizans topraklarını yerle bir edeceğini söylemiştir.

Bir süre Bizans’tan haraç almayı başaran Avarlar 587 yılında Slav kabilelerini Yunan Yarımadasında yenmiştir. En güçlü oldukları dönemde Avar toprakları Elbe Nehri’den Alplere, Karadeniz’den Adriyatik Denizi’ne uzanmaktaydı. Müttefiklik ve anlaşmalar vasıtasıyla Don Nehri ve Baltık Bölgesi’nde da hakimiyet kurmayı başaran Avarlar sadece savaş ve ganimet ile değil, ticaretten de vergi alarak zengin bir ülke haline gelmişlerdir.
Avarlar, 626 yılında İstanbul’a saldırmışlar ancak başarılı olamamışlardır. 788 yılında Bavyera ve Kuzey İtalya’yı işgal ettikleri için Franklar ile Avarlar arasındaki uzun sürecek bir savaş başlamıştır. 791 yılında Frank ordusu, Avarlara karşı büyük bir saldırı düzenlemiştir ve Avar topraklarına fetih için girmişlerdir. Avarlar savaşta alınan başarısızlıklardan ötürü bir iktidar kavgası yaşanırken 796 yılında Avarların Transilvanya’daki merkezi ele geçirilmiştir.

Bu yenilgide sonra toparlanamayan Avarlar yıkılmışlardır. 803 yılında tüm Avar toprakları Bulgarlar tarafında ele geçirilmiş ve Bulgarlarla Avarların birbirlerine kabileler olmaları Avarların bunlar içerisinde asimile olmasını hızlandırmıştır. Avarlar 10. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürebilmişlerdir.