Ayak kırıkları nasıl oluşur ve tedavi edilir?
Ayak kırıkları vücudun ağırlığın taşıyan ayaklarda sıkça görülebilir. Vücutta hareket etmeyi ve desteği sağlayan kemiklerin yaklaşık olarak dörtte biri ayaklarda bulunur. Ayak parmaklarında yani falankslarda ya da ön ayak kısmında yani metatarsta oluşan kırıklar oldukça ağrılı olur. Burada oluşan kırıklar nadiren sakatlanma ile neticelenir. Ayakların değişik bölümlerinde oluşan kırıklar, hemen tedbir alınması gereken acil durumlar arasında yer alır. Aksi takdirde ayaklarda şekil bozukluklarının oluşması yanında, yürüme şeklinde değişimlere bile sebep olabilirler.
Ayak kırılması çeşitleri nelerdir?
Ayaklarda meydana gelen gerilim tipi kırıklar çoğunlukla ayak parmaklarından başlayarak ayağın orta bölümüne kadar giden ön ayak kemiklerinde oluşur. Bunlar kemik yüzeylerinde küçük çatlaklar şeklinde meydana gelir. Gerilim kırıkları uygunsuz tekniklerle yapılmış yoğun çalışmalardan sonra aniden gelişir. Uzun süreli devam eden koşular ve yürüyüşler bu tarz kırıklara neden olabilir. Diğer kırıkların çoğu kemiklerden daha ileriye doğru gider. Gerilim kırıkları ise genellikle stabil ve kemik yerinde sonlanmayan şekilde gelişir. Travma sonunda, ayağın üstüne ağır bir şeyin düşmesi sonucunda ya da burkulmaların sonrasında açığa çıkan ayak kırığı türleridir. Ayak kırıklarında kemik deriden dışarı doğru çıkmıyorsa buna kapalı kırık denir. Bazı kırıklar ön ayak kemiklerinden başlayarak, küçük ayak parmağına doğru uzanmaktadır. Bu kırıklar baleyle uğraşan kişilerde sıkça görülür. Ayak bileğinde oluşan kırıklar tendonların gördüğü zararla beraber kemiklerden küçük parçaların kopmasıyla oluşur. Bu bölgede şiddetli incinmelerde ve kemik tabanına yakın yerde oluşan kırıklar kemiği besleyen kanın kesilmesine neden olacak Jones kırıkları meydana gelir.
Ayak kırıklarının belirtileri nedir?
Ayaklardaki kırıkların en belirgin özellikleri ağrı, şişme ve berelenme tarzında olur. Kırıklar parmaklarda oluşursa bu yürümeye engel olmayabilir, ancak duyulan ağrının artmasına neden olur. Ayaklardaki ağrı, şişkinlik ve renk değişmesi sadece iki üç gün sürer ya da yürümeyle birlikte ağrı kaybolursa bir an önce doktora gitmelisiniz. Tedavide gecikilirse devamlı olacak ayak ağrısına ve artrite sebep olabilirsiniz. Kırıklarla ayak tabanında kalluslara kadar giden ağrılı şekillenmeler ve yürüyüş şeklinde değişmeler oluşur.
Ayak kırıklarında teşhis nasıl yapılır?
Doktorunuz ağrının merkezini tespit etmek için yaptığı fiziki muayene sonrasında, sorunlu olan ayakla sağlam olan ayağınızda inceleme yapar. Bu sırada hastanın öyküsü dinlenir ve tedavi yolu belirlenmeye çalışılır. Röntgen çoğu ayak kırıklarını göstermesine rağmen, ayaklarda gerilim tipi kırıkları tespit etmek için kemik taraması yapılması gerekli olabilir. Genellikle doktor ameliyat yapmadan önce ayak kemiklerini sıralamış olsa da, şiddetli kırıklarda iyileşme oluncaya kadar kemikleri bir arada tutmak için iğne ya da vidalar kullanılabilir.
Ayak kırıklarının tedavisi nasıl yapılır?
Ayak parmakları ya da ayakta bir kırık oluşursa bir an önce doktora gidilmelidir. Bu sürede ayağın üstüne basılmamalı, şişkinliği engellemek için buz tatbik edilmeli ya da ayak soğuk havluya sarılmalıdır. Buz tatbik edilirse bu süreç yirmi dakika kadar olmalıdır. Ağrının azalması için ağrı kesici ilaç kullanılabilir. Ayaklara sert tabanlı ve geniş bir ayakkabı giyilmelidir. Gerilim kırıkları olduğunda bunun ilk tedavisi istirahat ile yapılmaktadır. Yoğun spor aktivitelerinden en az üç ya da dört hafta uzak kalınması gereklidir. Ayağa basınç uygulayacak yüzme gibi sporlar yapılabilir. Yerinden çıkmış olan kemik kırıklarında kemiklerin iyileşme döneminde kemikler hizalanmalı ve immobilize edilmeli. Kırık olan ayak parmağı, yandaki parmaklarla beraber bantlarla kapatılır. Bu kapatma özel bir bandajlama sistemiyle olur. Parmakların arasında oluşacak nemi önlemek için parmak arasına gazlı bez konur. Bu bantları kendiniz değiştirebilirsiniz. Eğer bunu değiştirince parmaklarınızda şişme olursa, bandın yerini değiştirin. Bu kırıklarda diyabet hastalığı ve periferik nöropati rahatsızlığınız varsa, parmakların bir arada bantlanmaması gerekir. Bu rahatsızlıkları bulunanlar iki ya da üç hafta süreyle sert tabanlı ortopedik ayakkabılar giymesi gerekir. Kırıklar ayağın ön tarafındaysa kısa bacak yürüme alçısıyla, sert ve düz tabanlı ayakkabılar ve destekleyici cihaz kullanılır. Ayak kırıklarının iyileşme süresi yerine, büyüklüğüne ve kırıkların derecesine göre altı ya da sekiz haftada sonuçlanır. Kırıkların tedavisine başladığından sonraki hafta ayaklarda kemiklerin düzgün yerleşimini tespit edebilmek için yeniden röntgen çekilir. Belirtilerin azalmasından sonra hastalar ayaklarına biraz daha yük verebilir. Ancak ağrı tekrar oluşursa, bunu hemen kesmelisiniz. Cerrahi olarak kırıklar için ameliyata başvurmak ön ayak kemiklerinde nadiren gerekli olur.