Badem nasıl yetiştirilir?
Badem ağacı kabuklu meyveler arasında hemen hemen her yerde yetişebilen nadir ağaçlardandır. Ülkemizin büyük bölümü dağlık olduğu için, badem ağacı için daha uygun olduğunu söyleyebiliriz. Güneybatı Asya’ya özgü bir ağaçtır.Şeftali ağacı ile benzerlik gösterir. Ancak şeftali ağacı daha dayanıksızdır. Çok fazla uzun boylu bir ağaç değildir. +-9 metre uzunlukları arasındadır. Orman genel müdürlükleri ormanlık alanlarda badem dikimine önem vermektedir.. Son yıllarda ülkemizde badem yetiştiriciliğine olan ilgi git gide artmaktadır. Badem bahçesi tesisi son zamanlarda yaygınlaşmaktadır. İnsanlar ikinci bir iş olarak bu sektöre yönelmektedir. Türkiye’de son dönemlerde yıllık yaklaşık olarak 40.000 ton sert kabuklu badem üretilmektedir.
Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde badem ağaçlarına rastlanmaktadır. Gerek dağlarda gerekse yol kenarlarında çok sık rastlamaktayız. Bir nevi çeper vazifesi görmektedirler. Genel kanı olarak badem susuz ve kıraç arazilerde yetişmektedir. Ancak bu durumlarda istenilen verim alınamamaktadır. Daha verimli arazilerde badem yetiştirmek çok daha karlıdır.
Bahçe toprağının geçirgen yapıda ve verimli olması gerekmektedir. Toprak ne kadar iyi olursa üründe o kadar kaliteli olur.
Ülkemizde ılıman iklimin olmadığı yerlerde bademlerde istenilen verim alınamamaktadır. Özellikle bahara doğru ılık iklim birden soğumaya başlayınca çiçeklerde donma meydana gelmektedir. Bu tip yerlerde ancak 4-5 yılda bir tam anlamı ile verim alınmaktadır. Bu açıdan bakıldığımda soğuk iklim özelliklerinin olduğu yörelerde çok güvenilir bir meyve değildir. Ancak geç çiçek veren badem çeşitleri bu yörelerde dikilirse daha iyi verim alınabilir. Bu çeşitler yaklaşık olrak 15 gün daha geç çiçek açmaktadır. Özellikle Ege ve Akdeniz bölgesinde daha kolay yetiştirilmektedir.
Tarım ve Gıda Bakanlığı tarafından tescillenmiş olan badem çeşitleri şunlardır:
Yerli çeşitler: Dokuzoğuz, gülcan,
Yabancı çeşitler: Ferrastar, Ferragnes, Ferraduel, Drake, Ne Plus, Nonpareil, Texas, Ultra, Marcona, Peerless, Tuono.
Ancak bunların dışına çok ürün veren bazı badem türleri de ithal edilmeye başlanmıştır. Halkımız artık daha bilinçli olarak hareket etmektedir.
Üniversitelerimiz bünyesindeki bazı ziraat fakülteleri ve tarımsal araştırma kuruluşları ülkemizin farklı iklim ve toprak koşullarında bu badem çeşitlerini denemeye almışlardır.
Badem fidanı dikilir dikilmez hemen yanına bir sırık dikilerek ona bağlanır. Bu sırık fidanın kuzeyine dikilerek rüzgara karşı önlem alınır. Sırık fidanın sallanıp köklerini zarar görmesini engellemek maksadı ile yapılır.
Badem fidanı dikildikten sonra ilk birkaç yıl sulanması gereken aşılı badem ağacı geliştikten sonra kuru şartlarda da ürün verebilmektedir. Doğal olarak sulandığı zaman daha çok verim alınmaktadır.
Dikimden önce tarla iyi sürülmeli dikime hazır hale getirilmelidir. Sonraki dönemlerde köklere zara vermeden çapalanması gerekmektedir. Kökler hasar gördüğü zaman daha çabuk hastalık kapmaktadırlar.
Gübrelemede ise her yıl azot depolamak faydalıdır.
Hastalık ve zararlılarla mücadele etmek için öncelikle sorunun tespit edilmesi gerekir. Ancak bu şekilde önlem alınabilir. Önlem almak için uzman kişilerden destek alınmalı. Belirli periyotlarla bu uzmanların görüşüne başvurulmalıdır.
Budama işlemi de verim almak açısından çok önemlidir. Fidanların genellikle tepesi kesilir. Dikimden sonraki ilk yaz bu işlem yapılmaya başlanmalıdır. Aşılı bademin üç yılda ürün vermeye başladığı düşünülürse, budamanın ilk yılda başlamasında fayda vardır.
Genellikle 3 çeşit budama yapılır;
1. Değişik doruk dallı budama
2. Çanak (Goble) budama.
3. Geciktirilmiş çanak budama.