Bakteri nedir?

İnsan derisinden hayvanların bağırsaklarına, asitli su kaynaklarından radyoaktif ışınım yapan atıklara, deniz sularından toprak katmanlarına, kayaçlardan okyanus tabanındaki sıcak su kaynaklarına Biyosferin hemen her yerinde yaşayabilen bakteriler; tek hücreli tüm mikroorganizmaların genel adıdır. Mikron yani 1 metrenin milyonda biri uzunluğunda olan bakterilerin oldukça farklı şekilleri vardır. Bilim adamları yaptığı incelemeler neticesinde genel olarak 1 gram toprakta yaklaşık olarak 40 milyon, 1 mililitre tatlı suda yaklaşık olarak 1 milyon bakteri hücresi bulunduğunu saptamıştır. Bu doğrultuda yapılan hesaplamalar neticesinde “tahmini olarak” dünyamızda 5×10³⁰ bakteri yaşadığı ifade edilmektedir. Bakteriler çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük olmasına karşın genel toplam düşünüldüğünde, dünyamızın biyokütlesinin büyük bir bölümünü bakteriler oluşturmaktadır. “Gıdaların geri dönüşümü” gibi dünya üzerindeki yaşamın devamlılığı açısından kritik bir görevi üstlenen bakteriler; Azot Döngüsünden Gıda Döngülerine insanoğlu ve diğer canlılar için hayati sistemlerin devamlılığını sağlar.

Dünya üzerindeki bakterilerin sayısı “tahmini olarak” ifade edilmesine karşın günümüzde birçok bakteri hala tanımlanmamıştır. Mikrobiyolojinin bir dalı olan Bakteriyoloji isimli ayrı bir bilim dalının araştırdığı bakteriler hakkında modern bilimin tüm gelişmiş imkanlarına karşın hala bilinmeyen birçok konu bulunmaktadır. İnanması güç olmasına karşın insan bedeninde bulunan bakteri sayısı, insan hücresi toplamının yaklaşık olarak on katıdır. Sindirim yolundan deriye yüzlerce farklı bakteri türünün bulunduğu insan bedeni, bağışıklık sistemi sayesinde bu bakterilerin oldukça büyük bir bölümünü zararsız kılmıştır. Ancak yine de Cüzzam, Veba, Frengi, Şarbon, Kolera gibi ölümcül sonuçlara sebebiyet verebilecek hastalıklara neden olan bakteriler de bulunmaktadır. Yaygın görülen bir bakteri kaynaklı üst solunum yolu enfeksiyonu olan Verem hastalığından günümüzde hala her yıl 2 milyon insan hayatını yitirmektedir.

İnsanoğlu bakterilerden kaynaklanan hastalıklarla başa çıkmak için antibiyotiklere başvurmaktadır. Özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bakteriyel yani bakterilerin neden olduğu hastalıklarla başa çıkmak için yaygın olarak başvurulan antibiyotikler sebebiyle bakteriler de antibiyotik direnci gelişmektedir. Antibiyotik direnci, bakterilerin antibiyotik ilaçların etkileriyle savaşa bilme yeteneğidir. Doğal seçilim vasıtasıyla rastgele mutasyon geçirilmesi neticesinde evrimleşen bakterilerine antibiyotik ilaçlara karşı koyabilme yeteneği de gelişebilmektedir. Mutasyon yoluyla bu şekilde direnç sağlayacak bir genin gelişmesi halinde bakteriler arasında bu bilgi aktarılabilmektedir. Zira bakterinin dirençli genler taşıması halinde “yüksek antibiyotik dirençli” yeni bir nesil oluşabilir. İnsanoğlu bakterilerin sebep olduğu hastalıklarla savaşmak için antibiyotiklere başvururken, bakteriler de antibiyotiklerle savaşmak için mutasyon geçirmeye devam etmektedir.