Balıklar nasıl nefes alır?
Balıklar da tıpkı insanlar gibi yaşamak için oksijenli solunum yapar ancak balıklar da bu işlem “solungaç” adı verilen solunum organı sayesinde gerçekleşir. Yeryüzündeki canlıların nefes almasını sağlayan Oksijen, atmosferde bulunduğu gibi dünyadaki su kütlelerinde de erimiş halde bulunur. Balıkların sahip olduğu solungaç organı kanlarında bulunan karbondioksitin dışarı atılmasını sağlarken, suda erimiş halde bulunan Oksijenin de kana alınmasını sağlar ki böylece, kirli kan temizlenerek temiz kana dönüşmüş olur. Solungaç solunumu olarak adlandırılan bu işlemi tüm balıklar, kurbağalar ve denizde yaşayan omurgasız canlılar yapmaktadır.
Deniz canlılarının nefes almasını sağlayan solungaç organı, kan damarlarıyla son derece yoğun bir ağ şeklinde örülmüş ve birçok delikle girintilerden oluşan bir yapıya sahiptir. Biyolojik açıdan oldukça kompleks bir yapıya sahip olan solungaç organı, deniz canlılarının yaşamını sürdürebilmesini sağlayan en önemli organ olarak tanımlanmaktadır. Balıklar suda nefes almak için ağızlarından içeri giren suyu solungaç yardımıyla süzer ve yan taraflarda bulunan solungaç organı ile bağlantılı kanallar yardımıyla dışarı atar. Suyun bu şekilde önden ağız boşluğundan girerek yandan “solungaç boşlukları” aracılığı ile dışarı atılması esnasında balık sudaki çözünmüş Oksijeni vücuduna alır ve böylece kanı temizlenmiş olur.
Bazı balık türlerinde beş çift solungaç yayı bulunur ve bu balık türleri solungacın kıkırdaklı yapısını çok daha yoğun bir şekilde kullanılır. Solungaç kapağı bulunmayan bu tür kıkırdaklı balıkların solungaçları yoğun kan damarları nedeniyle daha da koyu kırmızı bir renge sahiptir. Solungaç organı içinde yer alan solungaç yaprakları ince yaprakcıkların bir araya gelmesiyle oluşur ve kılcal damarlar bu küçük yaprakcıklar sayesinde sudaki Oksijeni alır. Balıkların kanında bulunan alyuvar hücreleri solungaç organındaki küçük yaprakcıklar yardımıyla suda erimiş halde bulunan Oksijen ile buluşur ancak Oksijenin kana geçebilmesi için solungaç üzerinden geçen suyun daimi olması gerekir. Solungaç üzerinden akan suda kesinti olması durumunda balığın kanına geçen Oksijen miktarında da kritik seviyede azalma olacaktır.
Balıkların ağızlarından aldıkları suyu solungaç organında bulunan yapraklarla süzmesi ve solungaç boşluklarından dışarı atması işlemi esnasında sudaki Oksijenin kana geçmesi “difüzyon” sayesinde olur. Balıkların nefes almasında difüzyon kana oksijen geçişini sağladığı gibi aynı zamanda kandaki karbondioksitin de dışarı atılmasını sağlamaktadır. Ayrıca solungaçlarda akan kan, solungacın üzerinden geçen su ile ters yönlüdür çünkü bu şekilde balık sudan çok daha fazla Oksijen alabilmektedir.