Barbaros Hayrettin Paşa kimdir?
Türk tarihinin en önemli denizcilerinden biri olan Barbaros Hayrettin Paşa(Hızır Reis, Hayreddin Paşa) bazı kaynaklara göre 1475, bazı kaynaklara göre ise 1467 yılında Osmanlı Devleti idaresinde olan Midilli Adası’nda doğmuştur. Osmanlı Devleti’nin “ilk kaptanı deryası olan” Barbaros Hayrettin, denizcilik tarihine damgasını vurmuş bir diğer isim olan Oruç Reis’in de kardeşidir. Kendisinin Barbaros olarak anılmasının nedeni de aslında abisi Oruç Reis’tir. Oruç Reis’in Akdeniz’de çok küçük gemilerle Papa’ya ait olan çok büyük gemileri ele geçirmesi tüm Avrupa’da adının duyulmasına neden olmuş, kızıl renk sakalları nedeniyle “Barbarossa” ismiyle anılmıştır. Oruç Reis Cezayir’in doğusunda yer alan Tlemsan’da İspanyollar tarafından kuşatılmış ve kuşatmayı yarmasına rağmen bazı leventlerinin geride kaldığını görünce tekrar düşmana saldırmıştır. Düşman üzerine yeniden hücum eden Oruç Reis bu saldırıda yaşamını yitirmiş ve Barbarossa lakabı da kardeşi Hayreddin Paşa’ya geçmiştir.
Asıl adı Hızır olan Hayrettin Paşa’nın ismi bizzat Kanuni Sultan Süleyman tarafından değiştirilmiştir. “Dinin hayırlısı” manasına gelen Hayrettin ismini Hızır Reis’e veren Kanuni Sultan Süleyman, böylece bu denizcilik efsanesi reisin devlete yaptığı üstün ismetleri de takdir etmiştir. Avrupa’da abisinden kalan lakapla da anılan Hızır Reis, bu zamandan sonra Barbaros Hayrettin Paşa olarak anılmıştır. Akdeniz’deki Osmanlı hakimiyetini gerçek anlamda pekiştiren Barbaros Hayrettin Paşa, denizcilik konusunda benzeri görülmemiş bir zekaya ve stratejik planlamaya sahipti. Deniz savaşları haricinde Osmanlı Devleti’nin en önemli kurumlarından biri olan Tersane-i Amire’yi de büyük oranda nizam eden Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı’nın deniz politikalarına akılcı bir şekilde yön vermiştir.
Tartışmasız yaşadığı dönemin en büyük denizcilerinden biri ve çoğu tarihçiye göre en büyüğü olan Barbaros Hayrettin Paşa, Midilli fatihlerinden biri olan Vardari Yakup Ağa’nın oğludur. İtalyanca “Kızıl Sakal” manasına gelen Barbarossa ismiyle anılan Hayrettin Paşa özellikle Preveze Deniz Savaşı ile adını tarih sayfalarına yazdırmıştır. Birçok deniz savaşı ve kuşatması yaşamasına rağmen dünya çapındaki şöhreti Preveze Deniz Savaşı’nda gösterdiği akıl almaz başarıyla gelmiştir. Haçlılar tarafından oluşturulan karma bir donanma karşısına büyük oranda az bir kuvvetle çıkmasına rağmen “gemi kaybetmeden” ezici bir üstünlükle savaşı kazanan Barbaros Hayrettin Paşa, tüm dünyaya döneminin ne kadar ilerisinde bir denizci olduğunu ve Osmanlı leventlerinin denizcilikteki başarısını göstermiştir.
Papalık, Portekiz, İspanya, Malta, Venedik ve Ceneviz donanmalarının bir araya gelmesiyle oluşturulan Haçlı Donanması, dönemin denizcilikteki en ünlü toplumlarından oluştuğu için herkes tarafından denizdeki en büyük güç olarak görülmekteydi. Bilinen insanlık tarihinde 1538 yılında gerçekleşen Preveze Deniz Savaşı’na kadar bu büyüklükte bir deniz muharebesi görülmemiştir. Barbaros Hayrettin Paşa toplamda 600’ün üzerinde gemisi olan Haçlı Donanması’nı yalnızca 122 adet kadırgasıyla durdurmuş, durdurmanın da ötesinde ezici bir üstünlük kazanmıştır. 600’den fazla gemiye toplamda 60 binin üzerinde gemici yerleştiren Haçlılar için ilk bakışta 122 kadırgasında 20 bin levendi olan Barbaros Hayrettin Paşa’yı mağlup etmek kolay gibi görünmüştür. Deniz üzerinde toplamda 80 binin üzerinde insandan oluşan bu büyüklükte bir savaş, o güne kadar görülmemişti.
Preveze Deniz Savaşı’nda Haçlı donanmasının 128 gemisini batıran Barbaros Hayrettin ayrıca Haçlıların 29 gemisini de batırmadan ele geçirmeyi başarmıştır. Bu deniz savaşının daha önce görülmemiş büyüklükte olması kadar ilginç olan, Barbaros’un savaşta tek bir gemi dahi kaybetmemiş olmasıdır. 20 bin levendinin yalnızca 400’ünü şehit veren Barbaros Hayrettin Paşa, bu başarısı ile yalnızca denizcilik tarihine değil insanlık tarihine damgasını vurmuştur. Barbaros Paşa’nın anısına 1941 yılında Beşiktaş’a dikilen Barbaros Anıtı haricinde ismi birçok Türk gemisine verilmiştir. Ayrıca Beşiktaş’taki türbesinin önünden geçen Türk gemileri, Barbaros Hayrettin Paşa’yı selamlamak ve anısını yaşatmak için top atışında bulunurlar.
Rahnansaika