Beowulf nedir?
Beowulf, İngiliz dilinde yazılmış en eski destandır. 10. yüzyılda yazıya geçirilmiş bir epik olmasına karşın ilk olarak ne zaman söylendiği kesin olarak bilinmemektedir. Destandaki olayların 5. ila 7. yüzyıllar arasında geçtiği varsayılmaktadır. Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit gibi eserlerin yazarı J. R. R. Tolkien gibi İngiliz dili uzmanlarının üzerinde inceleme yaptığı eser günümüzde de çeşitli araştırmalara konu olmakta, arkeologların yazıldığı dönemle ilgili bulguları eşliğinde edebiyatçı ve eleştirmenler eseri yeniden yorumlamaktadır. Beowulf aynı zamanda beyaz perde sayesinde popüler kültürün de bir parçası haline gelmiştir.
Beowulf ve Grendel kimdir?
Beowulf, destanın ana karakteri ve kahramanıdır. Destanda genç savaşçı Beowulf’un kahramanlıklarından kral oluşuna ve ölümüne kadar geçen zaman tasvir edilir. Ana karakterin yaşamı anlatılırken aynı zamanda Danimarka halkının tarihi de konu edilir.
Danimarka toprakları Grendel adında bir şeytanın saldırısı altındadır. Grendel eserde cehennemden kaçmış bir yaratık olarak tasvir edilir ve eserde ilk katil olan Kabil’in soyundan geldiği yazılıdır. Bu şeytani yaratık geceleri hareket eder ve şenlik yerlerini basarak bütün savaşçıları uykularında öldürür.
Beowulf, efsanevi Danimarka Kralı Hrodgar’ın yardım çağrısını duyar ve şeytani yaratık Grendel’ı avlamak için Geat topraklarından (bugünkü İsveç) çıkıp Danimarka yolunu tutar.
Beowulf’un Görevleri
Beowulf’ta ana karakterin karşılaştığı üç mitolojik yaratık bulunur. İlki zebani Grendel, diğeri Grendel’ın annesi ve son olarak korkunç ejderha.
Hiçbir metalin zarar veremeyeceği büyülü derisi ile Grendel adlı zebani neredeyse hiçbir kahraman tarafından yenilemez durumdadır. Ta ki Beowulf Danimarka topraklarına ayak basana dek. Kabil soyundan gelen canavara zekice bir tuzak kurarak kolunu koparan Beowulf, kralın övgüsünü alır.
Ancak Danimarka’nın güvenliğini sağladığını düşünen Beowulf yanılmaktadır. Bir gece Grendel’ın ölümünün kutlandığı şölen mekanı Heorot’a bir baskın daha düzenlenir. Bu saldırıyı Grendel’ın annesi yapmıştır. Beowulf ikinci büyük görevi için yola çıkar ve Grendel’ın annesini de avlar. Eserde hiç adı geçmeyen anne karakterinin cadılık yetenekleri vardır ancak insansı bir yaratık mı yoksa bir şeytan mı olduğu kesin değildir.
İlk iki görevinin ardından kahramanlığıyla ve cesaretiyle ün salan savaşçı Beowulf Danimarka ve Geat Kralı olur. Krallığı elli yıl sürer. Destanın son bölümlerine doğru İsveç bir ejderhanın saldırısı altındadır. Ejderha kaybolmuş bir uygarlığın büyük hazinesini korumaktadır. Yersiz yurtsuz bir İsveçli ejderhanın hazinesinden bir kupa çalarak korkunç devi öfkelendirir. Ejderha da Beowulf’un sarayı da dahil bütün ülkeyi harap etmektedir. Beowulf son görevi olarak ejderhayı öldürür ancak kendisi de ölümcül bir darbe alarak halkını savunurken ölür.
Destan ülkenin kibar, bol gönüllü ve cesur kralı Beowulf’un cenaze töreniyle kapanır.
Eser Danimarka tarihini destansı şekilde anlatırken, Kuzey topraklarının kültürünü, kahramanın nasıl olması gerektiği, yöneticilerin nasıl davranması gerektiğiyle ilgili öğüt verici niteliktedir.
Beyaz Perdede Beowulf
Geleceğe Dönüş Serisi, Forrest Gump ve Yeni Hayat gibi kült filmlere imza atmış Robert Zemeckis’in yönetmenliğindeki 2007 yapımı filmin senaryosu Sandman serisinin yaratıcısı Neil Gaiman tarafından yazılmış. Zemeckis’in 2004’teki Kutup Ekspresi filminden sonra denediği 2. animasyon modelleme filmde gerçek oyuncular oynuyor ancak hareketleri bilgisayar animasyonlarına dökülüyor.
Gaiman’ın beyaz perde için yazdığı Beowulf orijinal destandan oldukça farklı öğeler içeriyor. Epikte geçen Danimarka Kralı Hrodgar’ı Anthony Hopkins’in ve Grendel’ın annesini Angelina Jolie’nin canlandırdığı filmin oyuncu kadrosunda John Malkovich ve Robin Right gibi isimler de var.
Hobbit ve Beowulf
Beowulf’un kendisi İngiliz dilinin ilk epik şiiri dedik. Ancak bu eserden öykünme bir başka başyapıt daha var. O da son dönemde beyaz perdede sıkça adını duyduğumuz Hobbit.
J. R. R. Tolkien’ın oğluna uyumadan önce anlatmak için yazdığı ve Orta Dünya’da geçen ilk eser kabul edilen Hobbit’in hikayesi ile Beowulf’un temaları arasında oldukça fazla benzerlik vardır. Hobbit’te cüce ırkının hazinelerine kaba güçle el koyan korkunç ejderha Smaug, Orta Dünya’da terör estirmektedir. Ana kahraman Bilbo da, destandaki Beowulf gibi düşmanlarını parlak zekası ve cesareti sayesinde yener. Beowulf’ta ejderhanın hazinesinden kupa çalan Geatlı, Hobbit’te Bilbo olarak karşımıza çıkar.
Beowulf Destanı Türkçe olarak Yapı Kredi Yayınları tarafından basıldı. Çevirisi Nazmi Ağıl.