Bergamot nedir?
Genel olarak insanlar tarafından çaya karıştırılan bir bitki olarak tanıdığı bergamot, Citrus Bergamia denen bir ağacın meyvesidir. Sedef otugillerden bir bitki türü olan bergamot ağacı 4 metre boya ulaşabilir. Dünya genelinde farklı toplumlar tarafından tanınan bir bitki olmasına rağmen bergamotun anavatanı Hindistan olduğundan, en çok bu coğrafya mutfağında kullanılmaktadır. Uzun ve koyu yapraklı bir ağaç olan bergamot, beyaz renk çiçekleriyle tanınır. Küçük ve son derece güzel kokulu beyaz renk çiçekleriyle birçok insan tarafından bahçe bitkisi olarak yetiştirilen bergamotun baharat olarak da kullanıldığı mutfaklar vardır. Farklı türleri bulunan bergamot bitkisinin meyvesi küre şeklinde olabileceği gibi, armuda benzer bir şekilde de gelişebilir.
Bergamot bitkisinin meyvesi dünyanın farklı coğrafyalarında birçok farklı şekillerde kullanılır. Bergamot dış kabuğu limon sarısı, iç kısmı ekşi ve sulu bir yapıya sahiptir. Ülkemizde de kullanılan bergamot genellikle Doğu Akdeniz bölgesinde Mersin, Adana ve Hatay civarında yetiştirilmektedir. Bergamot bitkisinin meyveleri ayrıca esans yapımında da kullanılır. Bergamot kabukları çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra sıkılarak, son derece güçlü bir esans olan bergamot özü elde edilir. Sıvı hale gelen bergamot özü, sarı renkli ve çok hoş kokulu bir esanstır. Bergamot esansı sahip olduğu hoş koku nedeniyle parfüm sanayisi için önemli bir hammadde haline gelmiştir. Birçok farklı parfüm üreticisi bergamot kabuklarının sıkılmasıyla elde edilen esansı üretim sürecinde kullanmaktadır.
Bergamot bitkisi ayrıca sitrik asit ve kalsiyum sitrat üretiminde de kullanıldığı için kimya sanayisi için de değerli bir maddedir. Endüstriyel üretim sürecinde farklı kimyasal işlemlerle kullanılan bergamot, ticari değeri giderek yükselen hammaddeler arasında yer alır. Dünyanın birçok bölgesinde olduğu gibi ülkemizde de çaylara renk ve koku vermesi için de kullanılan bergamot, dünya mutfaklarında baharat olarak da yaygın bir biçimde kullanılır. Çay üretiminde kullanılan bergamot “Earl Grey” olarak bilinen çay türünün oluşmasını sağlamıştır. Ülkemizde özellikle son 10 yıl içinde insanların tanıştığı Earl Grey çaylar, bergamot meyvesinin çay yapraklarıyla harmanlanması sonucu elde edilir. Çaya farklı bir aroma veren bergamot, çayın daha demli ve renkli olmasını sağlar.
Bergamot meyveleri Anadolu’nun bazı yörelerinde reçel yapımında da kullanılmaktadır. Bergamotun sahip olduğu hafif acımsı ve baharatlı tadın reçelin tatlı aromasıyla karışması, ortaya farklı bir lezzet çıkmasını sağlar. Türkçede aslında “Bey Armudu” olarak tanınan bergamot daha sonra küresel ticaret politikaları nedeniyle isim değiştirmiş ve günümüzde çoğu insan tarafından bu isim unutulmuştur. Bitkinin İtalyanca ve Fransızca isimlerinin ülke genelinde yaygın olarak kullanılması, Bey Armudu isminin yerini bergamota bırakmasına neden olmuştur.
Rahnansaika