Beşir Fuad kimdir?
Beşir Fuad 1852 yılında İstanbul’da doğdu. Gürcü asıllı bir aileye mensup olan Beşir’in babası Maraş ve Adana mutasarrıflıklarında bulunmuş olan Hurşid Paşa, annesi ise Giresunlu Memiş Paşa ‘nın kızı Habibe Hanım’ dır. Babası Mevlevi tarikatına mensuptu.
İstanbul Fatih Rüştiyesi’nden mezun olduktan sonra öğrenimine babasının vazifede bulunduğu Suriye’de, Halep Cizvit Mektebi’nde devam etti. Çok iyi derecede Fransızca öğrendi. Beşir Fuad’ın hayat görüşünün şekillenmesinde çocukluk yıllarının bir kısmını Suriye’de geçirmesinin büyük bir etkisi olmuştur. 1871 yılında İstanbul Askeri İdadisi’ni, 1873 yılında da Mekteb-i Harbiye’yi bitirdi. Üç yıl kadar Sultan Abdülaziz’in yaverliğini yaptı. 1876-1877 Osmanlı-Sırp Savaşı başlayınca gönüllü olarak savaşa katıldı. Daha sonra 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ‘nda ve Girit isyanlarının bastırılmasında gönüllü olarak görev yaptı. Girit’te birkaç yıl kalan Beşir Fuad, burada İngilizce ve Almanca öğrendi.
İlk evliliğini çok genç yaşta iken halayığı ile yapan Fuad’ın bu evlilikten Mehmet Cemil adında bir oğlu dünyaya gelmiştir. Kısa bir süre sonra eşinden boşanan Beşir Fuad saray doktoru Kadri Paşa’nın oğlu Salih Paşa’nın kızı Şaziye Hanım ile evlendi. Bu evlilikten Namık Kemal ve Mehmed Selim adlı iki oğlu doğdu. İlerleyen yıllarda bu ilişkiden de bıkan Beşir Fuad, kendisini hayat kadınlarının arasında bulacak ve hatta bir Fransız metresten Feride adında bir çocuğu bile olacaktır.
Bilim ve felsefeye ilgi duyan Fuad çok iyi derecede İngilizce, Almanca ve Fransızca bildiği için Batıda gelişen fikir ve sanat akımlarını yakından takip etmiştir. 1883 yılında Mustafa Reşid’in çıkardığı “Envâr-ı Zekâ” dergisine çeviriler yaparak yazı hayatına başlamıştır. Fuad, 1884 yılında askerliği bıraktı.
1884 yılından itibaren kendisini tamamen yazı ve yayın hayatına veren Fuad, çeşitli gazetelerde bilimsel, felsefî ve askeri yazılar, tiyatro değerlendirme yazıları, dil öğrenimi hakkında bir takım yazılar yazdı ve çeviri kitapları yayımladı. Üç yıllık içinde 16 kitap 200 tane makale yayımlayan Beşir Fuad, Osmanlı aydınlarına Emile Zola, Auguste Comte, Alphonse Daudet, Flaubert, Charles Dickens, Karl Georg Büchner, Herbert Spencer, Jean le Rond d’Alembert, Diderot, Julien Offray de La Mettrie, Claude Bernard, Gabriel Tarde gibi Batılı düşünür ve yazarları kitapları ve yazılarıyla tanıttı.
1884 yılında yazarlık ve gazeteciliğin yanı sıra dergiciliğe de başlayan Fuad, birkaç arkadaşıyla ilk olarak Hâver ardından Güneş dergisini çıkardı. Bir buçuk ay Ceride-i Havadis’in başyazılarını yazdı, Ceride-i Havadis kapatılınca da Tercüman-ı Hakikat ve Saadet’ gazetelerinde makaleler yayımladı.
1885 yılında Victor Hugo’nun ölümü üzerine onun hakkında bir eser kaleme aldı. Bu eser, Türk edebiyat tarihinde yazılmış olan ilk tenkitli monografi kabul edilmektedir. Voltaire hakkında kaleme aldığı bir monografisinde pozitivizmi savunmuştur. Bu kitaplarından sonra “Hakikatçiler-Hayalciler” tartışmasını başlamıştır. Beşir Fuad fikir itibariyle dönemin aydınlarından ayrılır. Tarihimizdeki ilk Türk materyalist kendisidir. Beşir Fuad her türlü kuralcı skolastik düşünceye karşı çıkmıştır. Sadece hayalle beslenen gerçek hayattan kopuk eski ve yeni edebiyat anlayışlarına da ters düşmüştür.
1885 yılında oğlu Namık Kemal’i bir buçuk yaşında iken kızılcık hastalığından kaybeden Beşir Fuad, bu kaybın etkisini üstünden atamadı. 1886 yılının Mart ayında annesinin paranoyaya kapılıp ölmesinin üzerine hastalığın genetik olduğu korkusu Beşir Fuad’ı kapladı. Tüm bu sıkıntılarının yanı sıra babasından kalan mirası tüketerek geçim sıkıntısına düştü ve kendini öldürmeyi planladı. 5 Şubat 1887 yılında Cağaoloğlu Yokuşu 12 numaralı evde bileklerini keserek intihar etti. Cenazesi Eyüp Mezarlığı’na defnedildi ancak mezarı daha sonra kaybolmuştur.
Eserleri
1. İki Bebek (1884)
2. Binbaşıyı Davet (1884)
3. Birinci Kat (1884)
4. Bedreka-i Fransevî (1884)
5. Bedreka-i Fransevî (1884)
6. Miftah-ı Bedreka-i Lisan-i Fransevî (1885)
7. Cinayetin Tesiri (1885)
8. Miftah-ı Usûl-i Talim, (1885)
9. Victor Hugo (1885
10. Almanca Muallimi (1886
11. İngilizce Muallimi (1886
12. Usûl-i Talim (1886
13. Beşer (1887)
14. İntikad (1887)
15. Mektûbât (1889)