Bilimsel yöntem nedir?

Bilimsel alanda yapılan çalışmalarda her bilimadamının kullandığı bilimsel yöntem ya da bilimsel analiz, herhangi bir sorunun çözümüne dair yürütülen çalışmaları ilgilendiren bir yaklaşım tarzıdır. Bilinen insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren insanoğlunun edindiği bilgilerin üst üste eklenmesi ile oluşan “bilgi”, günümüz bilimadamının evrende var olan herhangi bir soruna nasıl yaklaşması gerektiğine dair belirli bir sistematiğin oluşmasına neden olmuştur. Bilimsel yöntem ile ilgili sorunun cevabına dair ne tür araştırmalar yapması gerektiğini kavrayan bilimadamı, böylece sorunun çözümüne de dair doğru adımları atmaktadır.

Bilimsel yöntem ile ilgili temel aşamalardan bahsedilse de, aslında analize dair tüm uygulamalarda ilk önce rasyonellik özelliği aranır. Rasyonel yani akılcı bir yaklaşım metodu benimseyen bilim insanı, sorunun çözülmesi için de doğru işlemleri uygulayacaktır. Evrende var olan bir fenomeni gözlemleyerek bilimsel yöntemi kullanmaya başlayan bilimadamı, fenomen olarak tanımlanan bu olay ya da sistemin gelişimine deneysel bir açıklama getirmeye çalışır. Hipotez şeklinde tanımlanan ve bilimsel yöntemin ikinci basamağı olarak adlandırılan bu aşama, bilimadamının tutarlı bir açıklama ile gözlemlediği sistem ya da olayı açıklamaya çalışmasıdır.

Bilimsel yöntemin ikinci basamağı olan hipotez aşamasında bilimadamı gözlemlediği sistem ya da olayın gelişimine dair kesin bir hüküm vermek zorunda değildir. Verilen hükmün kesin olması gerekmese de üretilen hipotezin “tutarlılık” göstermesi, bilimsel analizin en önemli aşamalarından biridir. Bilim insanlarının evrene dair cevaplara ulaşmak için kullandığı bilimsel yöntemin ikinci basamağı olan hipotez aşaması, ileriki aşamalarda tahmin yürütülmesine yardımcı olur. Nitekim bilimsel yöntem ile tutarlı bir hipotez geliştiren bilimadamı gözlemlediği olay ya da sistemin işleyişine dair ürettiği tahminleri, kendi hipotezi üzerinden geliştirir.

Bilimsel yöntemin üçüncü aşaması olan tahmin geliştirmenin ardından sıra bu tahminlerin çeşitli deneyler ile test edilmesine gelir. Deneysel çalışmalar ile bilimsel yöntemin dördüncü adımına geçen bilimadamı, hipotezinin güvenilirliğini bizzat test eder. Önceki basamaklarda gözlemlenen sistem ya da olayın sistematiğine dair üretilen tahminlerin deneyler yardımıyla test edildiği bu aşama, bilim insanının deneyler sonucunda elde ettiği bilgileri analiz etmesiyle devam eder. Bilimsel yöntemin en önemli basamağı olan dördüncü bölümde bilimadamı testler sonucunda elde ettiği verilerin kendi hipotezini çürüttüğü fark ederse, hipotez üretme aşamasına geri döner ve yeni bir hipotez üretmeye çalışır. Ortada tutarsızlık kalmayınca dek tekrarlanan bu aşamaların sonucunda bilimadamı “kuram” adı verilen açıklama ile ilgili fenomene dair bazı açılamalarda bulunur.

Rahnansaika