Bosna’da Osmanlı’ya ait önemli eserler nelerdir?
Fatih Sultan Mehmet’in 1463 yılında fethettiği ve 1878 yılındaki Berlin Kongresi’ne kadar Osmanlı hakimiyeti altında olan Bosna Hersek, bugüne kadar korumayı başardığı Osmanlı dönemine ait cami, köprü, han, hamam, medrese gibi yüzlerce eser ile herkesin ilgi odağıdır.
Balkanlar’da Osmanlı Devleti’ne ait en fazla eserin bulunduğu Bosna Hersek’in Türk halkı için önemi büyüktür. 16. yüzyılda Bosna Hersek Sancakbeyliği yapan Sultan II. Bayezid’in torunu Gazi Hüsrev Bey’in yaptırdığı külliye, cami, medrese, kütüphanenin yanı sıra, Moriça Han ve bedesten de önemli eserler arasındadır. Mimarı Farsi Džem Esir Ali , zamanında Osmanlı baş mimarıdır. 1995’ten yılında restorasyonu yapılmıştır.
Gazi Hüsrev Bey tarafından 1537 yılında bir kütüphane kurulmuştur. 1863 yılına kadar Kurşunlu Medresesi’nin bir parçası olsa da sonrasında başka yere taşınmıştır. Kütüphanede bulunan kitaplar güvenlik nedeniyle 1990’lı yıllarda farklı yerlere götürülmüştür. Kütüphane koleksiyonunda Arapça, Persçe, Türkçe ve Bosna dillerinde 10000 kadar eser bulunmaktadır.
Gazi Hüsrev Bey Medresesi diğer adıyla Kurşunlu Medresesi 16. yüzyılda inşa edilmiş bir medresedir. Osmanlı döneminde okul olarak kullanılmış olan medresenin bir avlusu, geçiş yolu ve küçük bir havuzu bulunmaktadır. Gazi Hüsrev Bey Medresesi’nde dikkat çeken işlemeler bulunmaktadır.
16. yüzyılın sonlarında Mostar ,Osmanlı İmparatorluğu’nun Bosna’daki idari merkezi durumundaydı ve Osmanlı dönemi köprüsü olan Mostar Köprüsü de önemli bir mimari eserdir.
Neretva Nehri’nden yaklaşık 24 metre yüksekte 30 metre uzunluğunda, 4 metre genişliğindeki Mostar Köprüsü, dönemine göre gelişmiş bir teknolojiyle yapılmıştır. Mostar Köprüsü, cesur sporcular tarafından uzun yıllar bir atlama platformu olarak kullanılmıştır. Geleneğe göre erkekler, nişanlılarına cesaretlerini ispatlamak için düğün öncesinde köprüden atlarlardı.
Bosna-Hersek’te başlayan iç savaşdan dolayı 1992 yılında Mostar Köprüsü’ne Sırplar saldırıda bulunmuşlar. 1993 yılının Kasım ayının sonunda köprü tamamen yıkılmıştır. Mostar Köprüsü’ nün eski hâline uygun olarak yeniden inşası çalışmaları 1997 yılında (TİKA) UNESCO ve Dünya Bankası’nın desteğiyle başlamıştır. İnşaatı 2004 yılında tamamlanan Mostar Köprüsü, 23 Temmuz 2004 tarihinde açılmıştır. Mostar Köprüsü, 2005 yılında eski Mostar şehriyle beraber Dünya Miras Listesi’ne eklenmiştir.
Başçarşı Camii şehrin önemli camilerindendir.16. asırda meşhur Osmanlı çarşısında yer alan bir camidir.
Bursa Bezisteni – Saraybosna Müzesi, 16. yüzyılda Rüstem Paşa tarafından inşa edilmiştir. İnşa edildiği dönemde Bursa’dan getirilen ipek çeşitlerinin satışı amacı ile kullanılmıştır. Bezistanda 6 büyük kubbe ile 2 küçük kubbe bulunmaktadır. 20. yüzyılda Bursa Bezistan’ı büyük zarar görmüştür. Sonrasında Saraybosna Müzesi’nin düzeni şeklinde tekrar dizayn edilmiştir. Bu bölümde bulunan galeride Osmanlı ve Avusturya – Macaristan dönemine ait parçalar kronolojik sıra ile dizilmiştir.
Ali Paşa Camii, Bosna’nın önemli eserlerinden biridir. 1561 ile 1560 yılları arasında Budin beyler beyi Hadım Ali Paşa tarafından yaptırılmış olan camii klasik İstanbul stilini yansıtmaktadır. Bir büyük ve 3 de küçük kubbesi bulunmaktadır. Camiinin hemen yanında Avusturya Macaristan imparatorluğuna karşı isyan etmiş Boşnak şehitlerin türbeleri yer almaktadır. Yine Ali Paşa köprüsü de camiinin yanında bulunmaktadır.
Bosna’nın tarihi camilerinden Ferhadiya Camii, Ferhad Bey tarafından 1562 yılında yaptırılmıştır. 1 büyük ve 3 küçük kubbesi bulunmaktadır. Ancak bu cami savaş sırasında tahribata uğramıştır.
Hünkar Camii diğer tarihi camilerden biridir. 1457 yılında İsa Bey tarafından Fatih Sultan Mehmet Han’a armağan edilmek için yapılmıştır. Yanında, Saraybosna’ya ismini veren Saray , bir köprü, bir Kervansaray bir han bir hamam, bir değirmen, bir tekke ve çeşitli dükkanlar ile birlikte büyük bir kompleks olarak inşa edilmiştir. 1566’da Kanuni Sultan Suleyman zamanında -çeşitli eklemeler yapılmış ve bugünkü halini almıştır.