Bun testi( Kan üre azotu testi) nedir?

BUN, kan üre azotu anlamına gelen “BloodUrea Nitrogen” İngilizce sözcüklerin baş harflerinden meydana getirilmiş olan bir kısaltmadır. BUN testi kanda üreyi meydana getiren azot miktarını ölçmek için kullanılmaktadır. Üre, vücuttaki proteinlerin yıkımı neticeisnde ortaya çıkan amonyağın vücuttan uzaklaştırılabilmesi için üretilen bir çeşit atıktır. Karaciğerde yapılan üre, kana karışır ve böbrekler kanalıyla kandan temizlendikten sonra idrarla vücut dışına atılır. Böbrekler sağlıklı olduğu sürece kandaki üre süzülerek vücut dışına atılabilmektedir. Ancak böbreklerdeki herhangi bir rahatsızlık kandan ürenin temizlenmesini engelleyebilir.Böyle bir durumda BUN vücut için toksik etki gösterecek seviyelere ulaşır.

Kan üre nitrojen (BUN) testi, böbreklerinizin ve karaciğerinizin ne kadar iyi çalıştığıyla ilgili bilgi verir. Vücut hücreleri tarafından kullanılan proteinlerin yıkımından sonra karaciğeriniz amonyak üretir. Amonyaktaki nitrojen, üreyi oluşturmak için karbon, hidrojen ve oksijen gibi bazı partiküllerle birleşir. Üre, kan dolaşımı sayesinde karaciğerden böbreklere ulaşır.

Sağlıklı böbrekler, kandaki üreyi ve diğer atık ürünleri filtre eder. Filtre edilen atık ürünler vücuttan idrarla atılır. Eğer kan üre nitrojen testi, kanınızdaki üre seviyesinin normalden fazla olduğunu gösterirse sonuç, muhtemelen böbreklerini düzgün çalışmadığını işaret eder. Veya yüksek protein alımına, yetersiz sıvı tüketimine ya da zayıf dolaşıma işaret eder. Eğer üre nitrojen testi sonucu normal düzeylerin altında olursa karaciğer hastalığı, karaciğer hasarı veya yetersiz beslenme var demek olur.

BUN testi genel olarak koldan alınan kan örneğinde yapılır. Ayrıca çeşitli vücut sıvılarında da tahlil yapılabilmektedir.
BUN testi genellikle şu durumlarda yapılır:
1. Vücudun susuz kalıp kalmadığının belirlenmesinde,
2. Böbreklerin normal çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesinde,
3. Börek hastalıklarının gidişatının takibinde,
4. Böbreklere uygulanan tedavinin işe yarayıp yaramadığının tespit edilmesinde,
5. Hemodiyaliz ya da periton diyalizi gibi işlemlerin başarılı olup olmadığının tespitinde,
6. Karaciğer hasarı, idrar yollarında tıkanma, kalp yetmezliği gibi durumların teşhisinde BUN testi yaptırılır.

Bir BUN testi, test öncesinde herhangi bir hazırlık yapılmasını ya da özel önlem alınmasını gerektirmeyen basit bir kan testidir. Bir tıbbi bakım sağlayıcı kolunuzda bir venden daha miktarda kan alır ve bu analiz için laboratuara gönderilir. Bazı ilaçlar BUN seviyelerinizi etkileyebileceğinden dolayı almakta olduğunuz herhangi bir ilacı doktorunuza mutlaka söyleyin. Doktorunuz test sonuçlarını gözden geçirirken bu bilgiyi dikkate alarak değerlendirmelerde bulunacaktır.

Özellikle göz ve kulak enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan kloramfenikol antibiyotiği ya da tüberküloz gibi daha ciddi enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan streptomisin antibiyotiği BUN seviyelerini ortalamadan yüksek gösterir.

BUN testi sıklıkla doktorunuzun şüphelendiği bir tanıyı doğrulamak ya da tedavi önermek için kullanacağı bir dizi testten biridir. Daha yüksek bulunan BUN seviyeleri şu sorunlara işaret edebilir:
1. böbrek hastalığı
2. böbrek yetmezliği
3. konjestif kalp yetmezliği
4. gastrointestinal kanama
5. kalp krizi
6. yüksek protein seviyeleri
7. dehidratasyon
8. idrar yolu tıkanıklığı
9. şok

Daha düşük BUN seviyeleri ise şu sorunlara işaret edebilir:
1. Karaciğer yetmezliği
2. Malnütrasyon
3. Diyette yetersiz protein
4. Aşırı hidrasyon

BUN testinin yorumları bunları test eden laboratuara göre değişebilmektedir. Ortalama BUN değerleri cinsiyet ve yaşa göre değişme gösterir. 12 aydan küçük hastalarda referans seviyeleri belirlenmemiştir ama genel likle Mayo Clinic’e göre bebeklerde BUN seviyeleri daha düşüktür. (Mayo) Kabul edilen değerler şöyledir: Yetişkin erkekler: 8 – 24 mg/dL, yetişkin kadınlar: 6 – 21 mg/dL’dir. BUN sonuçları 50 mg/dL üzerindeyse böbreklerin doğru çalışmadığına işaret edebilir. Ancak doktorunuz enflamasyonu gidermek için kullanılan kortikosteroidler dahil olmak üzere almakta olduğunuz ve BUN seviyesini arttırabilecek ilaçları da dikkate alacaktır.