Bürokrasi nedir?

Latince “burra” ve Yunanca “kratos” kelimelerinden türemiş bir kelime olan bürokrasi, kelime anlamları ile “masaların hakimiyeti” manasını taşır. Uygulamada ise bürokrasi siyaset ve yönetim ile ilgili süreçlerde geçerli olan bir kavramdır.

Bürokrasiyi temel olarak üç farklı çağrışımı olan bir kavram olarak ele almak mümkündür.

İlkinde bürokrasi hantal yapı, verimsiz iş süreçleri, aşırı kuralcılık, yavaş ilerleyen süreçler gibi biçok olumsuzluğu bünyesinde barındırmak üzere kullanılan bir kavramdır. Halk dilinde de bürokrasi kelimesi ile kastedilen çoğu zaman bu çağrışımdır.

İkinci çağrışımda ise bürokrasi ilk kez Weber tarafından tanımlanan, belirli ritüelleri ve yapısı olan örgütlenme biçimidir. Bu ikinci çağrışım aslında bürokrasi ile anlaşılması gereken ilk anlam olmalıdır. Zira, bürokrasi temelde olumsuzluk bildirmek üzere üretilmiş bir kelime değil; memurların/ çalışanların içinde olduğu bir yönetim sürecinde masalar, yani makamlar, arası iş yapış ve iletişim şekillerini ele alan bir kavramdır. Bu anlamda kullanılması daha uygun olacaktır. Zaten, dünyada da Weber tarafından yapılan bu tanımlama “bürokrasi” için benimsenen en popüler çağrışımdır.

Bir üçüncü farklı ele alış şekli ile bürokrasi direkt olarak “kamu yönetimi” olarak anlamlandırılır. Günümüzde kamu yönetimi ve bürokrasi iki farklı kavram olarak aynı oranda kullanılmakla beraber, aslında bu iki kavramın aynı içeriğe sahip olduğu da kabul edilmiş bir başka görüştür. İkinci çağrışımdan çok uzak olmayan bu yapılandırmada özel sektör kapsam dışı olarak görülmüş, kamu sektörü kapsama dahil edilmiştir.