Belediye ne iş yapar? Belediye başkanının görevleri nelerdir?
Anayasamızda, mahalli idareler ya da yerel yönetimleri düzenleyen madde hususlarına göre, “Kanun, büyük yerleşim yerleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.” hükmü taşır. Yani büyükşehir belediyeleri anayasada, özel yönetim biçimlerinden birisidir.
Büyükşehir belediyeleri en az üç ilçe belediyesini kapsar. Bu belediyeler arasında koordineli bir şekilde işlemlerini yürüten, kanunlardaki görev ve sorumlulukları yerine getiren, kendi mali yapısı ve özerkliği olan, organlarını ise, seçmenler tarafından seçilen bir kamu tüzel kişisidir. Belediye sınırları içerisinde veya 10.000 metre yakınında, nüfusu 750.000 den çok olan il belediyeleri, fiziki ve ekonomik yapısı da incelenerek, kanunla, büyükşehir belediyesine dönüşebilir.
Büyükşehir belediye başkanları, idarenin başı ve temsilcisidir. Seçmenler tarafından oy çokluğuna göre seçilir. Başkanlar, görev süresi boyunca, siyasi partilerde yönetim, denetim görevi alamaz, spor kulüplerinin yönetimi veya başkanlığını üstlenemez. Büyükşehir belediyeleri, organlar olarak üçe ayrılmıştır. Büyükşehir Belediye Meclisi, Büyükşehir Belediye Encümeni ve Büyükşehir Belediye Başkanıdır.
Büyükşehir belediye başkanının görevleri arasında;
- Belediye teşkilatını sevk ve idare etmek, hak ve menfaatleri korumak
- Bütçeyi hazırlayıp, uygulamak
- Büyükşehir belediye meclisi ve encümenine başkanlık etmek, kararları uygulamak
- Karşılıksız bağışları kabul etmek
- Yetkili organ kararlarını almak şartıyla, belediye sözleşmesi yapmak
- Mahkemelerde ve resmi kurumlarda, belediyeyi temsil etmek /ettirmek
- Belediye personelini atamak, belediyesinin ve belediyesine bağlı olan kuruluşların denetimini yapmak,
- Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak
- Yeri geldiğinde, görev ve yetkilerini ilçe veya ilk kademe belediye başkanına devretmek
- Özürlü merkezleri oluşturmak, bütçedeki yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak.
Büyükşehir belediyeleri, diğer belediyelere göre farklıdır. Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz. Yardımcı yerine genel sekreter görev alır. Genel Sekreteri, büyükşehir belediye başkanının teklifi üzerine, İç İşleri Bakanı atar. Bu konu haricindeki, diğer birimlerin kurulması, kaldırılması gibi kararları sadece büyükşehir belediye meclisi tarafından verilebilir. Büyükşehir belediyesi ve ilçe belediyelerinden gelen bütçeler, büyükşehir belediye meclisine sunulur. Meclis tarafından, yapılacak olan hizmetlerin doğrultusunda, bu bütçeler aynen onanabilir veya değiştirilerek kabul edilebilir.
Büyükşehir ve ilçe belediye bütçeleri, belediye meclisinde aynı toplantı içerisinde görüşülür karara bağlanır. Tek bütçe olarak bastırılır ve yayınlanır. Değiştirilen ilçe belediyelerinin bütçelerine on gün içinde itiraz edilebilir. Danıştay ise otuz günde karara bağlar. Yalnız buradaki kararları, büyükşehir belediyesinin kamu tüzel kişisi olması nedeniyle hiyerarşi değil, idari vesayettir.
Büyükşehir belediye başkanları, ilçe ve ilk kademe belediye başkanları, kendi görevlerinde de dâhil olmak üzere, büyükşehir belediye meclisinin feshine sebep olan herhangi bir işlem veya eylem gerçekleştirdiğinde, Danıştay tarafından görevlerine son verilir.
Büyükşehir belediye encümenleri, belediye meclisinin her yıl ilk olağan toplantısında kendi üyeleri arasından gizli oyla, bir yıl için seçilir. Bir kişi genel sekreter biri ise birim amiri olarak toplam beş kişiden oluşur. Belediye başkanı, encümene başkanlık eder. Belediye başkanı olmadığı durumlarda, genel sekreter encümene başkanlık yapar.