Çanakkale Savaşı nedir?

Birinci dünya savaşının en kanlı savaşı olarak tarihe geçen bir savaş olması nedeniyle çok önemlidir. Türk tarihinin en parlak zaferlerinden biri olmuştur. Birinci Dünya Savaşı başladığı sırada Osmanlı Devleti ik olarak bağımsız kalmayı tercih etmiştir. Ancak kaybedilen toprakları geri almak düşüncesi ile Almanya’nın yanında savaşa dahil olmuştur.
Osmanlı devleti uzun tartışmalardan sonra savaşa müdahil olmuş ve savaş daha geniş bir alana yayılmıştır. Savaşı Almanya’nın kazanacağı düşüncesi hakim olmuştur. İtilaf devletleri Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesini hoş karşılamayıp harekete geçmişlerdir. İtilaf devletleri istanbul2u almak içni harekete geçtiler. Ancak bu o kadar d akolay değildi. Öncelikle Çanakkale Boğazı’nı geçmeleri gerekiyordu.

Çanakkale Boğazı’na karşı bir askeri harekat kararı alan itilaf devletlerinin bu kararı almalarında Çar II. Nikolay’nın etkili olmuştur. Çar II. Nikolay’ın bu planının asıl sebebi Kafkasya’daki Osmanlı birliklerini çekilmesini sağlamaktır.
İstanbul’u almak isteyen itilaf devletlerinin amaçları şunlardı:
1- Rusya’nın silah ihtiyacının karşılanması
2- Rus petrolünün boğazlar üzerinden Avrupa’ya taşınmak istenmesi
3- Osmanlı Devleti’nin Mısır üzerindeki etkisini yok etmek
4- Balkan devletlerini kendi saflarına çekmek

İtilaf Devletleri ordusu bir çok farklı gruplardan gelen askerlerden meydana gelmekte idi. Fransız, İngiliz, İskoç, İrlandalı, Hintli, Kuzey Afrikalı Avustralyalı ve Yeni Zelandalı askerlerle Rum ve Yahudi gönüllüler itilaf devletlerinin askeri gücünü oluşturmuştur. Anzak askerleri paralı asker olarak bu savaşta yer almışlardır.
19 Şubat 1915’te İtilaf Devletleri’nin deniz harekatı başladı. 13 Mart 1915 tarihine kadar İtilaf devletlerine ait gemiler tabyaları top ateşine tuttu, mayın tarama gemileri mümkün olduğunca yol açtı. Büyük bir direniş ile karşılaşacağını düşünmeyen itilaf devletleri büyük şaşkınlık yaşamışlardır. Uzunca bir süre hiçbir aşama kaydedememişlerdir.

Daha sonraki harekatta Amiral John de Robeck komutasındaki yaklaşık 16 savaş gemisinden oluşan büyük donanma Çanakkale’yi geçmeye çalışmıştır. Ancak her gemi Nusret Mayın Gemisi adlı Osmanlı mayın gemisinin boğazın Asya tarafına yerleştirdiği deniz mayınları tarafından batırılmıştır. 18 Mart 1915 tarihine kadarr geçen bu süre içerisinde boğazın hemen girişinde bulunan Rumeli yakasındaki Seddülbahir ve Ertuğrul tabyaları ile, Anadolu yakasındaki Kumkale ve Orhaniye tabyalarına zarar verilmişti. Netice olarak bu ilk harekatlarda itilaf devletleri geçişin sanıldığı kadar kolay olmayacağını anlamışlardır. Artık kara harekatı olmadan başarısız olacağına inanmışlardır.
Çanakkale Savaşları sırasında Deniz Harekâtı’nın başarısızlığı İtilaf devletlerinin umutlarını Kara Harekâtı’na çevirmişti. İtilaf devletleri kuvvetli bir ordunun karadan donanmayı desteklemesi gerektiğinin farkına varmışlardı. 70 bin kişilik bir ordu kara harekatı için hazır hale getirilmiştir.
Türk ordusu 18 Mart 1915 tarihinde kazandığı zaferden dolayı kendisine olan güvenini tazelemiş ve Çanakkale’nin Boğazlar’dan geçilemeyeceğini tüm dünyaya ispatlamıştı. Bu zaferin ardından, İtilafların kaçınılmaz kara harekâtına karşı Türk tarafı da son sürat hazırlıklara başlamıştı. Gelibolu‘da Mareşal Liman von Sanders komutasında 5. Ordu oluşturulmuştu. Ayrıca müttefik çıkarmasını karşılamak için hazırlanan 19. İhtiyat Tümeni’nin başında bulunan yarbay Mustafa Kemal’di.
General Hamilton emrinde oluşturulan itilaf devletlerinin ordusu Gelibolu Yarımadasındaki çıkarma alanlarına kuvvet çıkartarak yarımadanın denetimini, böylece Osmanlı kıyı topçusunu etkisiz hale getirmeyi amaçlamıştır.
İlk müttefik taarruzu olan Birinci Kirte Muharebesi, 28 Nisan 1915 tarihinin sabahı başlamıştır. Ancak müttefikler istenilen başarıyı gösterememiş ve taarruz çıkış hatlarına geri çekilmişlerdir. İkinci taarruzu, 6 Mayıs 1915 tarihinin sabahı başlayan İkinci Kirte Muharebesi’dir. Bu taarruzda müttefik ordusu ancak 500 metre ilerleyebilmiştir. Üçüncü taarruz 4 Haziran 1915 tarihli Üçüncü Kirte Muharebesi’dir. Bu taarruzda da büyük bozguna uğramışlardır.
İtilaf devtleri işgalden vazgeçmemiş 6 Ağustos 1915 tarihinde Arı burnu’ nun kuzeyinde Suvla Koyu’na yeni kuvvetlerle yeni bir çıkarma yapılmıştır. Fakat Kurmay Albay Mustafa Kemal’in 9 Ağustos 1915 tarihinde Birinci Anafartalar Muharebesi adı verilen karşı taarruzunda İngiliz Komutanlığı ihtiyat tümenini ateş hattına sürüklemiştir. Mustafa Kemal sonraki gün Koca çimentepe ve Conkbayırı hattında yeni bir karşı taarruz yapmıştır. Buradaki Anzak birliklerini de geri püskürtmüştür. İngiliz ve Anzak kuvvetlerinin İkinci Anafartalar Muharebesi olarak bilinen taarruzları ise Osmanlı ordusunun savunmasını aşmayı başaramamıştır. Tüm bu gelişmelerin sonrasında düşman kuvvetleri tahliye edilmiştir. Çanakkale zaferi böylece tarihe geçmiştir.