Çay ilk nasıl bulunmuştur?

Çay denilince aklımıza Çin gelir. Gerçekten bugün dünya dillerinin hepsinde bu bitkinin adı olan  the, tea, çay ve tee gibi kelimeler, çayın iki ayrı Çin lehçesinde söyleniş şekli olan t’e ve ç’a dan ötürüdür. Çinliler bu bitkiyi MÖ.2737 yılında bulmuşlardır. İmparator Shen Nung tarafından çayın bulunması kısaca şöyle anlatılmaktadır,

‘’Yüce imparator, sarayın bahçesinde sıcak su içiyordu. Rüzgar iki yaprağı getirip onun fincanına bırakıverdi. Etrafa hoş bir koku yayıldı. Sıcak suya tatlı bir burukluk geldi. İmparator, yaprakları yeşil olan bu bitkinin bulunmasını ve her yere dikilmesini emretti.’’

Çay, Çin’de 780 yılında ticareti bulunduktan sonra Budist rahip Dengyo Daisni tarafından Japonya’ya götürülmüş, 815 yılında Japonya’da çay ziraati başlamıştır. Çayı Avrupa’ya tanıtan ise, Venedikliler olmuştur. Venedikli bir kitap yazarı olan Ramusio 1559 yılında yayınladığı bir seyahatnamede İranlı bir tüccarın hatıralarına yer vermiş ve bu tüccarın ağzından çayı ballandıra ballandıra anlatmıştır. Hindistan, Seylan, Avustralya, Yeni Zellanda’nın batılılar tarafından tanınması ile çayın değeri de artmıştır. İngilizlerin Hindistan’ı almasından önce 1610’da ilk çay Hollanda’ya gelmiştir. İngiltere’ye çayın gelişi ve yayılmaya başlaması daha sonradır. Üstelik çay, İngiltere’de parlamentoda ve din kuruluşlarında büyük bir muhalefet ile karşılanmıştır. Kiliseler bu bilinmeyen bitkinin insanlara zarar vereceği konusunda propagandalar yapmıştır. İngiliz parlamentosunda, çayın sadece zenginler tarafından içilmesi gerektiği tarzında bir kanun daha sonraları yürürlüğe girmiştir. Tüm bunlar olurken çay ticareti gelişmiş, İngilizler doğu çayını ellerine geçirerek, tüm dünyaya yaymıştır. Çay batıdan çok önce, ipek yolu vasıtası ile Küçük Asya’ya ve dolayısı ile Türklere gelmiştir. Özellikle, Kuzey Kafkasya ve Türkistan, çayı çok önceden bilmekteydi. Çayın pişirildiği alet olan semaver, Kafkasya’dan, Rusya’ya ve Osmanlı imparatorluğuna aynı anda gelmiştir.  Batıdan ayrılan özellik, doğuluların çayı tek ve az şekerle yanı kıtlama ile içmeleriydi. İran’da ve Türkistan’da içine bol karanfil koyulmaktaydı.

Halen dünya çay üretiminde sırası ile Çin, Hindistan, Seylan ilk sırayı işgal etmektedir. Sonra ilk üç ülkeden açık bir farkla Endenozya, Japonya, Pakistan , Rusya ve Türkiye gelmektedir.