Çilek nerede ve nasıl yetişir?
Gülgiller familyasının üyesi olan bitkilerin ve bu bitkilerin meyvelerinin genel adı olan çilek, türleri kromozom sayılarına göre sınıflandırılan bir bitkidir. Bilinen 20’nin üzerinde türü bulunan çilek bitkisi, melez ırklar da hesaba takıldığında 30’dan fazla türe ev sahipliği yapmaktadır. Bu türlerin tamamı dünyanın farklı yerlerinde yetiştiriliyor olsa da, ticari değeri olan ve dünya genelinde üretim hacmi en büyük olan iki tür; Ananassa ve Fragaria yani bahçe çileğidir. Çilek bitkisinin türleri için kromozom sayısı arttıkça büyüklük ve dayanıklılığın da arttığı söylenebilir. Ancak yine de birkaç istisna olduğu da unutulmamalıdır. Çilek ülkemizde genellikle diğer pek çok meyvenin azaldığı dönemlerde olgunlaştığı için çok kolay bir şekilde satılmakta ve sebeple de yaygın olarak üretilmektedir. Devlet İstatistik Enstitüsü (tuik.gov.tr) 1995 rakamlarına göre ülkemizin yıllık çilek üretimi yaklaşık olarak 75 bin ton civarındadır.
Ülkemizin pek çok farklı bölgesinde çilek yetiştiriliyor olsa da, ülke ihtiyacının önemli bir miktarı Marmara Bölgesi’nden karşılanmaktadır. Ülkemizin toplam çilek üretiminin yaklaşık olarak %45’i Marmara Bölgesi’nde yapılmaktadır. Marmara Bölgesi’ni %30 ile Akdeniz Bölgesi, %13’le de Ege Bölgesi takip etmektedir. Akdeniz Bölgesi ülkemizin toplam çilek üretiminin %30’unu karşılıyor olmasına rağmen bu bölgede yetiştirilen çileklerin ekonomik değeri daha yüksektir. Zira Akdeniz Bölgesi coğrafi özellikleri sebebiyle daha kaliteli çilek türlerinin yetiştirilmesine imkan sağlamaktadır. Ayrıca iklim sebebiyle diğer bölgelerde çilek yetiştirilemezken Akdeniz Bölgesi’nde hasat alınabilmektedir. Bu özellikleri ile Akdeniz Bölgesi’nin ülkemizin en önemli çilek üretim merkezi olduğu da söylenebilir.
Su tutma oranı düşük, kumlu topraklar çilek yetiştiriciliği ile en ideal toprak çeşididir. Çilek yetiştiriciliğinin en zor yanlarından biri de fidelerin ayrı bir yerde özel olarak hazırlanmasıdır. Ayrıca dikimin hemen ardından çilek fidelerinin yaz sıcaklarına dayanabilmesi için üstten sulama yapılması da gerekir. İklim şartlarına ve çilek türüne göre değişmekle birlikte genel olarak çilek ekimi Temmuz sonları ile Ağustos ayı başlarında yapılmaktadır. Ayrıca daha önceden hazırlanan çilek fidelerinin soğuk hava depolarında saklanması ve ihtiyaç olduğunda kullanılması da mümkündür. Oldukça emek isteyen bir bitki olan çilekten yaklaşık olarak 1 dekarda 5-6 ton hasat alınması mümkündür. Çilek bitkisi dikimin ardından kısa bir süre sonra çiçek açmaktadır ve bu çiçeklerin vakit kaybetmeden koparılması gerekir. Çiçeklerin erken dönemde koparılması ile çilek bitkisi çok daha hızlı ve kuvvetli büyümektedir.
Çilek bitkisinin dikimi yaz, ilkbahar, sonbahar ve kış olmak üzere dört mevsimde de yapılabilmektedir. Kış mevsiminde çilek ekimi, iklimi nedeniyle büyük çoğunlukla Akdeniz Bölgesi’nde yapılmaktadır. Farklı dikim çeşitleri bulunmasına rağmen genel olarak yaz ekiminde 1 dekara 6 bin civarında fide ekildiği söylenebilir.