Çili biberlerini nasıl yetiştirirsiniz?
Çili biberleri acılığının verdiği kokusuyla kendini hemen belli eden, acı seven kişileri kendine çeken biber türlerinden biridir. Canlı kırmızı renkleriyle, yakıcı acılığıyla bu biberleri kendiniz yetiştirebilirsiniz. Öncelikle çili acı biberleri birlikte tanımaya çalışalım, dilerseniz bu türlerin içinde seçim yapabilirsiniz. Biberlerin türleri farklı yerlerde kullanım için uygundur.
Çili acı biberler
Acı limon (Aji Lemon): Biberlerin kuvvetli bir narenciye tadı bulunmakta ve kısa boylu Peru çili biberidir. Bunları kurutmakta kolaydır.
Bilia şipka: Doğu Avrupa mutfaklarında sıkça kullanılan ve kurutularak değerlendirilen Bulgar çili biberidir.
Bulgar havucu: Parlak meyvesi oldukça dolgundur fakat keskin tadı vardır. Marine etmek için ve salsalarda kullanılmaktadır.
Çikolata habanero çilisi: Bu biberlerin yoğun bir tadı bulunmaktadır. Filizlenmesi için ısıya gereksinimi bulunan uzun bir mevsim biberidir.
Etiyopya kahvesi: Bunlar adı üzerinde Etiyopya’nın tepelerinde nadir bulunan bir çili biberidir. 1 metreye kadar uzamakta ve koyu yeşilden zengin kahverengi renge kadar olgunlaşan dolgunca (10-15 cm boyunda) uzun meyveleri bulunmakttadır.
İran vişnesi: Bunlar bereketli bir üreticidir. Meyvelerin çapı 2-2,5 cm kadar olup, kendisi oldukça acıdır.
NuMex big jim: Bunlar dünyanın en büyük çili biberidir. Özellikle dolma yapmak için ideal seçimdir ve göründüğünden daha acıdır.
Maya aşk biberleri: Bu biberler anavatanları olan Güney ve Orta Amerika ülkelerinde afrodizyak olarak kullanılır. Hem yeşil renktedir, hem de olgunken yenilebilir.
Tatashe: Bunlar güzel kurur ve yemeklerin tadını baharatlandırmak amacıyla toz biber şeklinde de kullanılır.
Çili az acı biberler
Beyaz Peru habanero: Habaneronun etli meyvesi bulunmaktadır, ancak acısı yoktur.
Brown poblano: Bu biberler fırında yapılan rostolar için iyi bir tercihtir. Aynen Rus ruleti gibi acılık oranı biberden bibere değişmektedir.
Kano Şubo biberi: Bunlar bir Nijerya çili türüdür ve iyi kurur. Biberlerin dolgun olan lezzeti baskın değildir. Eğer daha az acı bir lezzet isterseniz, biberlerin tohumlarını ayıklayın.
Maymun suratlı: Bunlar orta acılık derecesinde bir biberdir. Özellikle beyaz peynirle dolması yapılır ya da tavuk yemeklerinde kullanılır.
Tohumdan çili biber nasıl yetiştirilir?
Tohum ekme: Filizlendirme karışımı ile tohum filizlendirme tepsilerinde işe başlamalısınız. Doğru filizlenme ısısının olması oldukça önemlidir. Genellikle çili ne kadar acı olursa, filizlenme ısısı da o kadar yüksek olur. (çok acı olan çili biberler 32°C’de ve acı çililer 20°C’de filizlenir gibi.) Tohum tepsisinin alt tarafında ısıtma peti kullanın. Petin plastik tarafı yukarıya gelecek şekilde yerleştirmeli ve tohum tepsisini iki tuğlanın ya da metal rafın üzerine yerleştirin. Böylece ısı petinin 10 cm üzerinde kalsın. Filizlenme süresi boyunca toprağın nemli tutulması gerekir, ancak ıslak olmamalıdır. Eğer toprağınız, bir saat bile kurursa filizlenme başarılı olmaz. İnce ağızlı olan bir su kovası toprağı nemlendirmek için kullanılabilir. Filizlenme 2-4 hafta arası sürmektedir. Çok acı çeşitlerin gelişimi daha uzun sürebilir.
Fideler: Fideler ilk birkaç yaprağını dökünceye kadar tepside tutun. Haftada bir defa likit gübreyle içini kaplayın. Dayanıklı fidenin üretilmesi için, fideler günde bir defa elle okşanmalıdır.
Fidelerin Nakli: Fidelerin organik gübreyle zenginleştirilmiş olan nemli toprağa nakledilmesi gerekir. Çililer ya sabah güneşi ile öğleden sonrası gölgesini ya da bunun tam tersini sever. Nakledildikten sonra fideleri devamlı sulayın. Nakilden bir hafta sonra her fidenin çevresine yarım çay kaşığı kadar pembe Himalaya tuzunu serpin. Pembe tuzun içinde 81 eser element bulunur.
Büyüme: Fidelerin düzenli olarak sulanması ve topraktaki nemi tutmak için toprağı işleyin yani fidenin etrafını otlarla kaplayın. Küf oluşmaması için gece sulamaktan kaçınmalısınız. Küfe karşı tedbir amaçlı bikarbonat, pembe tuz, soda ve su karışımını hazırlayarak, yapraklara sıkıp koruma sağlayın. Drenajın yeterli olduğundan emin olmalısınız.
Hasat zamanı: Çili biberler olgunlaştıkça biberlerin acısı da artar. Biberlerin daha az acı olması için yeşil olduklarında ya da renk değişimi sırasında toplayın. Düzenli hasat yapılması, bitkinin düzenli çiçek vermeye devam etmesine destek olur.
Tohum saklama: Bir bitkiden elde edilmiş ve saklanmış tohum, 3-4 sene için yeterlidir. Meyvenin tamamen olgunlaşmasını sağlamalısınız. Biberi ortadan ikiye ayırın ve tohumları bir tabağın içine sıyırın. Tohumlar kuruduktan sonra, bunları etiketleyerek, tarih belirtip saklayın. Bunu karanlık ve serin bir yerde saklayın.