Çocukların yetenekleri nasıl keşfedilir?

İnsanları çeşitli şekillerde gruplandırmak mümkündür. Yaşa, mesleğe, cinsiyete, hobilere göre vs. Gruplandırmalardan biri de yeteneğini keşfedenler/yeteneği keşfedilenler ile yeteneklerinden habersiz yaşayıp gidenler şeklinde olabilir.

Bu gruplandırmaya göre yeteneksiz insan yoktur, yeteneğini bilmeyen, kullanmayan insan vardır. Yani özünde herkes birtakım yetenekler ile kutsanarak dünyaya getirilmiştir.

Yetenek, bazı işleri hiç zorlanmadan, üstelik çok severek yapabilmek anlamına geldiğinden keşfedilmeleri ve hayatın bu yönde geliştirilmesi halinde insana mutluluk ve tatmin duygularının tam olarak karşılandığı bir ömür sürme fırsatı da tanınmış olur.

Ağaç yaşken eğilir misali bu keşfin çocukluk döneminde yapılması da ayrı bir önem taşır. Çünkü yeteneklerin sadece hobi mahiyetinde kalmaması, meslek haline getirilebilmeleri için erkenden işlenmeye ve uzun yıllar boyunca geliştirilmeye ihtiyaçları vardır.

Bu konuda hem anne babalara, hem de okullardaki eğitimcilere çok iş düşmektedir. Çocuklar basmakalıp bir anlayışla ve tek tip bir yaklaşımla büyütülmemeli. Her çocuğun farklı bir yeteneği olduğu sorgusuz sualsiz kabul edilmeli ve her birine o gözle bakılmalı.

Uzmanlar hepimizin bir ya da birkaç alanda yetenek olarak değerlendirilecek kadar yüksek potansiyelle doğduğumuzu söylüyorlar. Yani çoğunluğumuz hiçbir yeteneğimizi keşfedemeden bu dünyadan göçüp gidiyoruz. Oldukça üzücü. Bu durumu değiştirmek için bilinçli olmak ve çocuklar büyümeden onlardaki cevheri ortaya çıkarabilmek lazım.

Çocukların hangi alanda/alanlarda yetenekli olduklarını anlamanın tek yolu onları gerçekten ayırt edici bir bakışla gözlemlemektir. Bu süreçte bazı çıkmazlara sürüklenmek de söz konusu olabilmektedir.

Anne babaların içine düştüğü en büyük çıkmaz, kendi yapamadıklarını çocuklarına yaptırma hevesidir ki, bu çoğu zaman müziği hiç sevmeyen bir çocuğun çeşitli enstrüman kurslarında zaman kaybetmesine veya spordan hiç hoşlanmayanın sporla uğraşmaya zorlanmasına yol açabilmektedir. Zorla güzellik olmaz. Bu tür zorlamalar çocukların zihinsel ve ruhsal olarak kendilerini baskı altında hissetmelerine neden olduğundan özgüven kaybıyla sonuçlanabilmektedir.

Çocuğun yeteneklerini keşfetmek ve geliştirmek için; kişisel özellikleri iyi değerlendirilmeli ve çocuk olduğu gibi kabul edilmeli, neye/nelere doğal bir ilgisinin ve sevgisinin olduğu gözlemlenmeli, ilgi duyduğu alanlar hakkında bilgi edinilmeli ve onunla bu yönde paylaşımlarda bulunulmalı, çocuğun kendini yetenekleriyle tanımasına, kendini keşfetmesine yardım edilmeli, motivasyon desteği verilmeli, başarıları büyük küçük demeden takdir edilmeli ve “başarıyorum” duygusunun içinde yerleşmesine katkı sağlanmalı, ilgi duymadığı hiçbir konuda zorlanmamalı, her şeyi yapabileceği yönünde kendisine gerçekçi olmayan mesajlar verilmemeli, çocuğun ilgi duyduğu alanlara yönelik araştırma ve uygulama talepleri hemen ele alınmalı ve en kaliteli şekilde yerine getirilmelidir.

Yeteneğin ne yönde olduğunu anlamak için çocuk öncelikle pek çok alanda çeşitli ortamlara sokulmalı ve sonrasında onun yönelimlerine göre daha ileri düzeyde katkı sağlayarak, sevdiği alanda ilerlemesine izin verilmelidir. Bu amaçla çeşitli projelerde, sanatsal veya spor faaliyetlerinde, yaratıcı çalışmalarda yer almasına ön ayak olunabilir. Ortam sunmak konusunda anne babaların duyarlı ve aktif olması gerekir. Dikkat edilmesi gereken tek şey asla zorlayıcı bir tavır içinde olmamaktır.

Basit düzeyde benimsenecek en akıllıca yaklaşım ise “evi karıştırıyor, çok dağınık” yakınmalarını bir kenara bırakıp çocuğun neler yaptığına odaklanılmalı ve eline mümkün olduğunca çok malzeme verilerek neler ürettiğine bakılmalıdır. Mümkünse çocuğa evin içinde istediği gibi özgürce hareket edebileceği, eşyalarını  her seferinde toplamak zorunda kalmayacağı özel bir alan yaratılmalıdır. Mini atölye gibi. Bu ebeveynlerin de dağınıklık sıkıntısını gidereceğinden çocuğun üretkenliğini artırır.

Yeteneklerin keşfinde büyük rol oynayan anne babalara verebileceğimiz en değerli önerilerden biri ise mükemmeliyetçi yaklaşımlardan uzak durmalarıdır.

Çocukların yeteneklerinin zamanında keşfedilmesi ve en verimli şekilde geliştirilmesi dileğiyle…