Dalak büyümesi nedir?
Dalak vücudumuzun önemli bir organdır. Midenin hemen arkasında yer alır ve bir insanın yumruğu büyüklüğündedir. İnsan fizyolojisi, sistematik çalışan bir yapıya sahiptir. Bu fizyoloji içerisinde yer alan organlar, birimler ve de dokular vücut içerisinde görevlerini yerine getirerek, canlının sağlıklı olarak yaşamasını sağlamaktadır.
İnsan vücudunda bulunan herhangi bir yapının çalışmasında ortaya çıkacak bir sorun, insan sağlığını doğrudan olumsuz olarak etkilemektedir. Dalakta meydana gelebilecek bir sorun da, insan vücudunu olumsuz etkileyen etkenler arasında yer almaktadır. Dalak, yumuşak ve gözenekli bir organdır. Bundan dolayı, zedelenmelere karşı çok dayanıksızdır. Dalağın, vücut içerisinde önemli görevleri vardır.
Dalağın görevleri şunlardır:
1. Kanı süzerek zarar görmüş kırmızı kan hücrelerini ve bakterileri yok etmek
2. Bağışıklık sisteminin bir parçası olarak lenfosit üretir. Lenfositler bir çeşit beyaz kan hücresidir, enfeksiyonlarla savaşmaya ya da onları önlemeye yardımcı olur.
3. Dalak kırmızı kan hücreleri ve trombositler için bir depo görevi görür. Vücut gereksinim duyduğu zaman bunları dalaktan alır.
Bazı durumlarda dalak olması gerekenden daha büyük bir hale gelebilmektedir. Tabi bu durum, bazı faktörlere bağlıdır. Çeşitli hastalıklardan dolayı normalinden daha fazla büyüyen dalağa dalak büyümesi ya da bilimsel adıyla splenomegali denilmektedir.
İnsanların çoğu dalak büyümesine sahip olduğunu bilmez. Çünkü belirgin bir belirtisi yoktur. Belirtiler nadiren görülür. Bazı insanlar çabuk doyduklarından veya reflü belirtilerinden şikayetçi olurlar. Dalak büyümesi genel olarak bir doktor muayenesi sonucunda ortaya çıkar. Dalak büyümesinin en yaygın belirtileri, fazla yemek yiyememek (midenin hemen arkasında yer alan dalak, mideye baskı yaptığı için), karnın yukarı sol bölgesinde rahatsızlık, şişlik veya ağrı hissetmek. Bu ağrı sol omuza kadar yayılabilmektedir. Eğer bu ağrı ciddiyse ve nefes alırken daha da artıyorsa, hemen bir uzman doktora görünmek gerekir.
Dalak büyümesi başka belirtiler de ortaya çıkarabilir. Bunlar genel olarak şu sebeple ilişkilidir:
1- Yorgunluk, bitkinlik
2- Solgunluk
3- Kilo kaybı
4- Sürekli enfeksiyon kapma
5- Vücutta kolay kanama olması
6- Sarılık
7- Anemi (kansızlık)
8- Hıçkırık
9- Gece terlemesi
10- Ateş
Vücut dalağın görevlerini yapmasına daha çok ihtiyaç duyduğu zaman, dalak büyümeye başlar. Kanı temizlemek veya lenfosit üretmek amacıyla daha fazla çalışır ve genişler. Bundan dolayı kırmızı kan hücrelerine zarar veren veya lenfositlerin üretilmesine yol açan hastalıklar dalağın büyümesine neden olur.
Dalaktaki damarlar boyunca hareket eden kan akışında azalma olursa dalak büyür. Bu durum siroz gibi bir karaciğer hastalığı ya da portal hipertansiyon ile ilişkili olabilir. Karaciğer hücrelerindeki hasar kanın normal akışını bozup, damar sisteminde geri gitmesine yol açarak, dalaktaki kanın basıncını direk etkiler. Artan bu basınç, dalaktaki kanın tahliyesini zorlaştırır ve böylece dalak büyür. Konjestif kalp yetersizliği olan insanlarda da kötü kan akışı nedneiyle dalak büyümesi oluşabilir. Lösemi ve lenfoma da dalak büyümesinin nedeni olabilir. Çünkü bu hastalıklar nedneiyle meydana gelen anormal beyaz kan hücreleri dalağı işgal ederek, büyümesine yol açar. Hurler sendromu, gaucher hastalığı, Niemann-Pick hastalığı, enfeksiyonlar
virüsler, bakteri veya parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlara bağlı olarak dalak büyümesi görülebilir.
Dalak büyümesi genel olarak bir doktor muayenesi ile teşhis edilir. Fizik muayenede dalak büyüklüğü saptanarak teşhis konur. Bunun dışında doktor altta yatan nedeni saptamak için periferik yayma, tam kan sayımı, EBV ve CMV ile ilgili serolojik testler, ke¬mik iliği incelemesi ve daha ileri tetkikler isteyebilir.
Tedavi altta yatan nedene uygun şekilde yapılır. Enfeksiyöz nedenlerde antibiyotikler, kanserlerde kemoterapi, otoimmün ya da inflamatuar hastalıklarda immün sistemi baskılayıcı tedavi verilebilir. Splenektomi yani ameliyatla dalağın alınması has¬talığı kontrol etmek veya evrelendirmede veya kronik ağır hipersplenizmi (dalak büyüklüğüne bağlı kan pulcukları, akyuvar gibi hücrelerin aşırı yıkılması) olan olguları te¬davi etmede kullanılabilir. Dalak alınması planlanan bütün hastalar pnömokok gibi bazı bakterilere kar¬şı aşılanırlar.