Damak ve dudak yarıkları nasıl olur?

Yapılan istatistiklere göre dünyada yaklaşık olarak her doğan 1000 bebekten bir bebekte normal bir şekilde dudaklarda birleşme meydana gelmez. Çocuk daha anne karnında iken, daha gelişimin ilk haftalarında dudağın sağ ve sol kenarları ile damak oluşumu beraber meydana gelir. Anne karnında dudak ve damak oluşumu ayrı bir şekilde geliştikleri için dudak ve damak yarıkları farklı biçimlerde görülebilir. Eğer çocuğun dudak veya damak oluşumunda bir problem meydana gelerek dünyaya gelmişti ise doktor genellikle cerrahi tedavisi önerilmektedir. Bu rahatsızlık noktasında dünyada ve ülkemizde bu alanda önemli ilerlemeler kaydedilmiş ve çocuğun daha rahat huzurlu sağlıklı bir hayat geçebilmesi için herhangi bir engel bulunmamaktadır.

Dudak ve damak yarığı problemi ile doğan çocuklarda aynı zamanda farklı problemlerde olmasına değişik alanlarda uzmanlık dallarından alınacak yardıma ihtiyaç duyulabilir. Çocuklar, dudak ve damak yarıkları ilgili plastik cerrahinin yapacağı cerrahi müdahalenin yanında, çocuğun büyüdükçe oluşabilecek beslenme, diş etleri, konuşma ve psikolojik açıdan meydana gelebilecek sıkıntılar ve problemleri ortaya çıkabilir. Bu hastalıklarla ilgili gerekli doktorlarla ne zaman görüşeceğiz ile ilgili soruların cevabını plastik cerrahi doktoruna sorarak bilgi alabilir ve buna göre hareket etmeniz en uygun olacaktır.

Her cerrahi müdahale sırasında meydana gelecek bazı riskler ve problemler taşımaktadır. Aynen bunun gibi plastik cerrahi noktasında da dudak ve damak yarığı onarımında tecrübeli, kendi sahasında uzman plastik cerrah doktorları tarafından gerçekleştirilecek ameliyat ile daha iyi bir sonuca ulaşmak mümkün olacaktır. Ancak bunda bazı riskler ve komplikasyonlar  bulunabilmektedir. Ameliyatlarda genel olarak görülen problem, dudak yarığının onarımında her iki yanının simetri bir şekilde yapılamamasıdır. Bundan dolayı tekrar yeniden bir operasyonda gerekebilmektedir. Damak yarığının tedavi edilmesinde ve onarımındaki asıl amaç çocuğun düzgün bir şekilde beslenebilmesi ve konuşabilmesinin sağlanmasıdır. Cerrahi müdahale eğer düzgün bir şekilde yapılmaması durumunda, zaman içinde iyileşme problemleri, konuşma bozukları gibi rahatsızlıklar meydana gelebilmekte ve tekrar ikinci bir cerrahi müdahale gerekebilir.

Çocuklarda dudak yarığı çeşitli şekillerde görünebilir. Yarık üst dudakta küçük bir çentik olarak başlar ta burun tabanına kadar uzanan bir yere kadar çeşitli şekillerde görünebilir.  Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken bir husus çocukları dünyaya geldikten sonra böyle bir problem ile karşılaşınca cerrahi müdahalenin çok kısa bir zaman içerisinde yapılması gerektiğidir. Bu da genel olarak cerrahi müdahale çocuklar daha 6 veya 10 haftalık iken yapılmaktadır. Cerrahi müdahalenin yapılımı şu şekilde olur. İlk önce yarığın her iki yanına yapılacak kesiği takiben kas onarımı yapıldıktan sonra ağız mukozası daha sonra cilt onarımı yapılmakla işlem tamamlandıktan sonra cerrahi müdahaleyle yarık kapatılmaktadır. Bu şekilde ameliyat gerçekleştirdikten sonra dudaktaki kaslar gerekli olan fonksiyonu zamanla kazanarak normal ve istenilen bir şekilde dudak oluşumu gerçekleşmektedir.

Ameliyattan sonra çocuğun iyileşmesi hem çocuk için hemde aile için sıkıntılı ve problemli geçebilmektedir. Ailelerin dikkat etmesi gereken husus çocuğun ellerini ameliyatlı bölge uzatmasına engel olması ve doktorun verdiği ilaçları kullanmakla ağrı ve sızının azaltılması daha sonra dudakta herhangi bir bozulma olmaması için ilk başlarda dudakların bükülmesini önleyen bandajların kullanması gerekmektedir. Doktorun yaptığı pansuman  2 gün içinde çıkarılır. Cilt ameliyat dikiş yerleri ancak 5 gün geçtikten sonra alınabilmektedir. Bundan sonraki aşamada anne ve baba çocuğu beslenmesinde doktorun tavsiye edeceği şartlara ve dönemlere göre birkaç hafta boyunca dikkat etmeleri gereken hususlara uygun hareket ederek yapmaları gerekir. Ailelerin bilmesi gereken bir hususta dudakta oluşan ameliyat izi hiçbir zaman tamamen kaybolmaktadır.

Damak yarığında ise çocuklarda aynen dudaklarda olduğu gibi küçük dil tarafından başlayarak küçük bir çentik şeklinde de bulunabilmekte veya yarık dudağa kadar da olabilmektedir. Bu rahatsızlığın tedavisinde yine aynı şekilde çocuk doğduktan kısa bir süre yani üçüncü aydan sonra veya 1 sene içerisinde cerrahi müdahalenin yapılması gerekmektedir. Aynen dudaklı yapılan cerrahi müdahale gibi yarığın her iki tarafında ki dokular ortaya doğru yakınlaştırarak bir bütünlük sağladıktan sonra cerrahi müdahaleyle tedavi gerçekleştirmektedir. Ameliyatta aynı zamanda damaktaki yumuşak damak kasları da onarılacak çocuğun doğru ve düzgün bir şekilde konuşması ve beslenmesi sağlamaktadır. Ameliyat işlemi bittikten sonra çocukta yine diğer dudak ameliyatında  olduğu gibi çocukta 1-2 gün ağrı ve sızı olabilmektedir. Çocuk düzgün bir şekilde beslenebilmesi için damar yoluyla gerekli gıdanın verilmesi sağlamalıdır. Anne ve baba yine diğer rahatsızlıkta olduğu gibi çocuğun elini ameliyatı bölgeye sokup çıkarmasını önleyici bandajlar kullanılarak buna engel olunabilmektedir. Ameliyat sonrası uygulanacak tedavi düzgün bir netice verebilmesi için doktorun tavsiyesine düzgün bir şekilde uyulması iyileşmenin açısından önemlidir.