Davranış bozukluğu neden olur?
Davranış bozukluğu insanlardaki kontrolsüz davranışları içerir. Bu tür davranışlar başka kişilerin temel hakları ile toplumsal normların ihlal edilen davranışlarını içermektedir. Bunlar çoğunlukla kanunlar nezdinde suç sayılan tutum ve hareketlerdir. Bu davranışlar arasında saldırganlık, şiddet, yalan söylemek, mala zarar vermek gibi hareketler bulunur. Bunların oluş sıklığı, ciddiyeti çocuk ve ergen olanların sergilediği tutum ve davranışlardan farklıdır. Bunlar birbirinden daha farklıdır. Davranış bozukluğu olduğunda, kişiler davranıştan pişmanlık duymaz, sadece davranışta aşırılık olur. Kişi yaptığı davranışların etkisiyle hissiz ve vurdumduymaz hareket eder. Bu yüzden davranış bozukluğu anti sosyal kişilik bozukluğu teşhis kriterleri arasına girmiştir.
Davranış bozukluğu toplumda sıkça görülen sorunlardan biridir. Ergenler arasında % 15 oranında görülme sıklığı vardır. Hırsızlık, nitelikli saldırı ve tecavüz davranış bozukluğu bulunan ergen erkekler arasında sık görülür. Bazı kişilerde yaşam boyunca davranış bozukluğu görülür. Bazıları ise ergenliğin sonuna kadar bu bozukluğun etkisinde olur ve yetişkinlikte bundan kurtulabilir. Bu sorun bazen geçici olabilir, ancak bazı durumlarda yaşam boyunca etkili olabilir. Bunun nasıl bir gelişme göstereceği belli olmaz.
Davranış bozukluğunun belirtileri
- Genellikle başka insanlara gözdağı vermek, korkutmak, üstünlük taslama ve kabadayılık
- Genellikle toplum içinde kavgayı ve dövüşü başlatmak
- Materyaller ile başkalarına ciddi olarak zarar vermek ve yaralamak
- İnsanlara karşı fiziksel şekilde acımasız davranmak
- Hayvanlara acımasız şekilde fiziksel olarak zarar vermek
- Başka insanlara saldırmak, hırsızlık, soygun ve silahlı soygun yapma
- Yangın çıkarma gibi zarar verici eylemler
- Cinsel açıdan insanları taciz etmek
- Başka insanların eşyalarına bilerek zarar verme
- Başkalarının evine ya da arabasına zorla girmek
- Bir çıkar uğruna bilinçli olarak yalan söylemek
- Başka kişilerden, mağazalardan mal çalmak
- 13 yaşına gelmeden, ailede yasaklar olmasına rağmen geceleri dışarıda geçirme, okuldan kaçma ve kuralları bozmak
- 18 yaşına gelince anti sosyal davranışlar göstermek
Bu davranışlardan 6 ay ya da 1 yıl içinde en az tanesinin görülmesi halinde, kişi için davranış bozukluğu tanısı koyulmaktadır.
Davranış bozukluğuna etki edecek bozukluklar
Kişilerin davranış bozukluğunun olması durumunda, diğer insanların duyguları, istekleri, arzu ve beklentileri onun umurunda olmaz ve bu konuda empati yapamaz. Saldırgan olanlar diğer kişilerin niyetini düşmanca ve tehdit edici şekilde algılar. Saldırgan tepki gösterip, yaptıklarında haklı olduğunu düşünürler. Katı oldukları için, hiç suçluluk ve pişmanlık duymazlar. Kendisinin suçları için, başkalarını suçlayarak, onları ele verirler. Güçlü görünmeyi isteseler bile, kendilerine güvenleri olmadığından, bunu pek başaramazlar. Gerginlik ve öfke içerisinde olup, sık kaza yaparlar. İntihar girişimleri bulunur. Davranış bozukluğu toplumda son yıllarda artmış ve şehirlerde daha fazla görülmeye başlamıştır. Erkek çocukları kız çocuklarına göre daha fazla riskli konumdadır.
Davranış bozukluğu nasıl gelişir?
Davranış bozukluğu genellikle 5-6 yaşlarında başlar. Bu daha çok geç çocuklukta ya da erken ergenlik döneminde oluşur. 16 yaştan sonra davranış bozukluğu nadir olarak başlamaktadır. Erken dönemde başlarsa, anti sosyal kişilik bozukluğu riski artmaktadır. Bunun dışında anksiyete bozukluğu ile duygu durum bozukluğu olabilir. Davranış bozukluğunun oluşumu çevre şartları ve genetik etkenlerden olabilir. Davranış bozukluğu bulunan kişilerde alkole bağımlılık, şizofreni, duygu durum bozuklukları ve hiperaktivite gibi sorunlar daha fazla görülür.