Dengeli beslenmek ne demektir?

Yaşamsal faaliyetlerinde “olması gerektiği” gibi gerçekleşmesi için gerekli olan enerjinin ve besin öğelerinin “yeteri kadarının” karşılanmasını sağlamak, dengeli beslenmek olarak tanımlanabilir. Vücudun yaşamı devam ettirmek için ihtiyacı olan enerjiyi ve diğer faaliyetler için gereken besin bileşenlerini karşılamasının tek yolu, kişinin beslenmesidir. Beslenme faaliyetlerinin nasıl yapıldığı, kişinin bu enerjinin ve besin bileşenlerinin ne kadarını vücuduna alacağını belirler. Dolayısı ile kişinin yaşamını nasıl yaşadığı ne kadar enerji ve besin bileşeni ihtiyacı duyduğunu belirlerken, nasıl bir beslenme alışkanlığına sahip olduğu da bu gereksinimin ne kadarının karşılandığını gösterir. Örneğin; büyüme çağındaki çocukların enerji ihtiyacı yaşlı kişilerden daha fazla olduğu için daha fazla enerji yani kalori içeren besinler tüketmeleri gerekir. Bu bakış açısı ile dengeli beslenmenin ne demek olduğuna bakılırsa, kişinin yaşı ve hayatını nasıl yaşadığı da dengeli beslenmenin nasıl yapılması gerektiğini etkileyen faktörlerdir.

Besinleri, “içerdikleri yararlı besin bileşenlerini bozmadan” tüketmek de dengeli beslenmeyle alakalıdır. Zira en yararlı besinlerin dahi yanlış tüketilmesi içlerindeki insan bedeni için yararlı bileşenlerin kullanılamaz hale gelmesine neden olacaktır. Sağlıklı bir şekilde yaşamak için gerekli olan tüm mineralleri, vitaminleri, proteinleri ve diğer bileşenleri gerektiği kadar almak gerekir. Ancak besinlerin uygunsuz şekilde tüketilmesi bu besin içeriğinin de kullanılamaz hale gelmesine neden olur ki, bu durumda da dengeli beslenmeden bahsetmek mümkün değildir. Vücut için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin bu seviyenin altında alınması, kişinin “dengesiz beslenmesi” manasına gelir. Örneğin; yeteri kadar enerji içeren besinler tüketmeyen ve bunun içinde gerek kilo almamak gerekse de vakit bulamamak gibi nedenler göstermesi, uzun süreli olarak halsizlik ve kronik hale gelen yorgunluk gibi şikayetlere neden olabilir. Zira kişinin vücudu “harcadığı enerjiyi tüketilen besinlerden karşılayamamakta” ve bu nedenle enerji gereksinimi sebebiyle kişide sürekli bir yorgunluk hali söz konusu olmaktadır.

İnsanların dengeli beslenmesi için öncelikle hangi besin öğelerine ne kadar ihtiyaç duyduklarını ve günlük “ortalama olarak” ne kadar enerji sarf ettiklerini bilmesi gerekir. Kişinin enerji ve besin öğesi ihtiyaçlarını belirlemesi içinse muhakkak uzman bir hekime başvurması gerekir. Zira bu tür bir hesaplama için birçok farklı konu hakkında bilgi sahibi olunması ve çok farklı faktörün etki ettiği bu kompleks konunun detaylı bir şekilde incelenmesi gerekir. Beslenme alışkanlıkları ve hayat tarzı kişinin bedeninin ihtiyaçları üzerinden doğrudan etkili olduğundan, hekime başvurulduğunda bu tür bilgilerin de kesinlikle “açık bir şekilde” verilmesi gerekir. Uzman hekim kişinin tüm alışkanlıklarını ve yaşam tarzını öğrendikten sonra yaşa da bağlı olarak bir beslenme programı tavsiyesinde bulunabilir. Bu şekilde kişi bedeninin ihtiyaç duyduğu tüm besinleri “yeteri kadar” tüketerek, dengeli bir beslenme alışkanlığı geliştirmeye başlar.