Dengesizlik neden oluşur?

Dengesizlik beyinle beyne giden dengeyle ilgili olan sinirlerin hasar görmesiyle ya da sinirlerden beyne yanlış iletilerin gönderilmesi sonucunda meydana gelir. Beyinde dengeyle ilgili olan ana merkez beyin sapında ve beyincikte olan denge hücrelerinden oluşmaktadır. Bu merkezlere iç kulakta ve omurilikte bulunan denge merkezlerinden sinirler gelir. Beynin dışındaki önemli denge merkezi iç kulakta olan yarım daire kanallardır. Bu kanallar baş tarafından yapılmakta olan hızlı dönme hareketlerini ve baş duruş bozukluklarını kavrayacak şekilde dizayn edilmiştir. Sinir hücrelerinin uzantıları denge sinirini oluşturur ve beyin sapıyla beyne gidip, dengeyle ilgili bilgileri aktarır. Vücudun dengesini beyne ileten ise eklem ve tendonlarda olan hücrelerin oluşturduğu sinirlerdir. Bunlar omuriliğin arkasında olan ve arka kordon adında olan kolonda ilerleyip beyin sapından merkezlere vücudun hangi pozisyonda olduğunu beyne aktarmaktadır. Buna derin duyu adı verilir. Bu yapılarda oluşan hastalıklar kişinin kendini dengesiz hissetmesine sebep olur.

Dengesizlik ve baş dönmesi (vertigo) arasındaki fark nedir?

Baş dönmesi kişinin çevresine ya da çevrenin kişiye dönmesi biçiminde yaşanır. Bu dönme kendini dairesel hareketlerle hissettirir. Dengesizlik hissinde ise kişilerde sarhoşluk halinde hissedilen uzuvlarda ve vücutta beceriksizlik şeklinde hissedilir. Çoğunlukla kişilerde yürüme bozukluğu biçiminde görülür. Baş dönmesine bulantı ve kusma gibi belirtiler eşlik ederken, dengesizlik durumunda bunlar görülmez. Baş dönmesinde ayrıca yürüme dengesizliği olabilir.

Dengesizlik hissinin nereden oluştuğu nasıl anlaşılır?

• Beyinden kaynaklanan dengesizliklerde: Bu dengesizlik beyin, beyincik veya omurilikten dolayı oluşabilir. Bunu anlamak için hastalarda dengesizlikle beraber nörolojik bir yakınmanın olup olmadığına bakılmalıdır. Bu belirtilerin içinde yutma güçlüğü çekilmesi, peltek konuşmak, vücudun bir bölgesinde uyuşma ya da güç kaybı olması sayılabilir. Denge sinirinde olan hastalıklarda ise, kulaklarda çınlama, işitme kaybı gibi belirtiler oluşabilir. Omurilikten dolayı oluşan dengesizliklerde vücuttaki uzuvlarda uyuşma ya da güç kaybı, yanma, idrar tutamamak gibi yakınmalar meydana gelebilir.
• İç kulaktan kaynaklanan dengesizliklerde: Bu sebepten dolayı oluşan dengesizlik halinde belirtilere baş dönmesi eşlik edebilir. Bunun nedeni genellikle yarım daire kanallarında olan kristallere bağlı oluşan vertigo adındaki hastalıktır. Ani baş hareketleriyle beraber hastalarda baş dönmeleri oluşur. Bulantı ve kusma yaşanan belirtilere eşlik edebilir. Ayrıca bazı hastalarda kulakta çınlama, dolgunluk gibi etkiler yaşanabilir. Dengesizliğin iç kulaktan dolayı oluşmasının en önemli belirtisi baş dönmesinin dışında bir yakınmanın yaşanmamasıdır.

Dengesizlik hangi hallerde tedaviyi gerektirir?

Kişilerde dengesizlik sorununun yeni başlaması halinde mutlaka doktora gidilmelidir. Aşağıdaki belirtilerin görülmesi halinde, hastaların nörolojik değerlendirilmeden geçirilmesi gerekir. Bu belirtiler arasında;

• Tekrarlayıcı dengesizlik atakları veya baş dönmelerinin olması halinde
• Dengesizlik ve baş dönmesi dışında yutma güçlüğünün, peltek konuşma, çift görme, uzuvlarda uyuşma ya da güç kaybı gibi etkilerin olmasında
• 55 yaşın üzerindeki kişilerde şeker, yüksek tansiyon, kalp hastalığı olması nedeniyle ortaya çıkan ani dengesizlik ve baş dönmesi halinde
• Dengesizlikle beraber şiddetli baş ağrısı olması halinde
• Baş dönmesiyle birlikte işitme kaybı olması durumunda, hastalara nörolojik değerlendirilme yapılmalıdır.

Dengesizlik tedavisi nasıl yapılır?

Bu rahatsızlığa uygulanacak tedavi altta yatan etkene göre değişiklik gösterir. İç kulakta bulunan kristallerden kaynaklanıyorsa, başın özel pozisyonlara getirilmesi, meniere hastalığından kaynaklanıyorsa ilaç tedavisi yapılabilir. Beyincikteki tümörlerden kaynaklanırsa, cerrahi yöntemler kullanılır. İltihabi hastalıklar kortizon tedavisiyle, vitamin eksikliklerinde vitamin kullanılmasıyla tedavi sağlanır.