Dikkat eksikliği nasıl olur?
Dikkat eksikliği genellikle hiperaktivite bozukluğuyla birlikte çocukları etkileyen bir rahatsızlık olarak görülse de, yetişkinlerinde bu sorundan aynı oranda etkilendiği görülür. Çocuklukların dikkat eksikliği yaşanması halinde, yetişkinlik döneminde de bununla ilgili bazı belirtiler görülebilir. Fakat çocukluk çağlarında bu sorunun yaşanmaması durumunda, yetişkinlikte dikkat eksikliği görülmeyeceği anlamına gelmez. Toplumda oldukça fazla görülen dikkat eksikliği, tedavi edilmediği zaman iş ve okul yaşamında, ikili ilişkilerde yaşamın olumsuz etkilenmesine neden olabilir.
Dikkat eksikliği belirtileri nelerdir?
Çocuklukta oluşan dikkat eksikliğinin belirlenmesi daha zordur. Ailede anne ve baba, okulda öğretmen ve çocuğun çevresinde olan yetişkinlerin dikkat eksikliğinin belirtilerinden haberdar olması, çocuğun çevresiyle ilişkileri ve hareketleri iyi gözlemlenmesi teşhisin yapılabilmesi için atılan ilk adımdır. Bu bozukluğun belirtileri arasında konsantrasyon eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olarak üç farklı durum vardır. Çocuktaki konsantrasyon eksikliği ya da işine veya anlatılanlara özen göstermemek, çocuğun okul dönemine gelinceye kadar fark edilmeyebilir. Yetişkinlerde bu durum iş ve sosyal yaşamda etkisini gösterebilir.
Konsantrasyon eksikliğinde zorlanma ile ilgili belirtiler
- Okul ve iş yaşamında önemli olan detaylara dikkat etmeme, kolayca hata yapabilme ve yapılan işlerde dikkatsiz ve dağınık olma
- Bir işle uğraşırken diğer kişilerin dikkatini çekmeyen bir ses ya da olay sebebiyle yapılan işin bırakılması
- Uzun süre konsantrasyon gerektirecek işlerde başarısız olma
- Konsantrasyon gereken ödevlerde ve kağıt işlerinde zorlanma
- Sık şekilde bir oyundan diğerine, bir işten ötekine geçme
- Yapılması gereken işleri erteleme ve ağırdan alma
- Randevuların unutulması ve yapılması gerekli işlerin zamanında yapılmaması
- Konuşmada karşısındakini dinlemekte zorluk çekme, konuşulanları unutmak, sosyal açıdan detaylara dikkat etmemek
Hiperaktivite belirtileri
Dikkat eksikliği yaşayan çocuklarda yedi yaşına gelmeden önce hiperaktivite belirtileri ortaya çıkmaya başlar.
- Oturduğu yerde kıpır kıpır olmak ve yerinde duramama
- Devamlı ayağa kalmak ve etrafta amaçsızca dolaşmak
- Sağa sola koşuşturmaca ve eşyalara tırmanma
- Sessiz oynanması gereken oyunlarda bile, sessiz kalamamak
- Her zaman hareket halinde olma
- Çoğunlukla aşırı konuşma sınırlanmakta
Bu belirtiler çocuğun yaşına ve gelişim aşamasına göre değişiklikler gösterir. Okul öncesi çocuklarda ve bebeklerdeki belirtiler, okul çağındaki çocuklarda olan belirtilerle benzerlik gösterir. Yetişkinlik dönemindeyken nedensiz huzursuzluk hali oluşur. Sessizlik gereken ortamlarda bulunmakta zorluk çekerler. Yetişkinler çocuklara göre daha az hiperaktivite sorunu yaşamaktadır.
Dürtüsellik belirtileri
- Sabırsızlık
- Bir soruyu tamamlanmadan önce cevap verme
- Sıra beklerken zorlanma
- Sosyal ortamda ya da iş ortamında devamlı başkalarının lafını kesme
- Uygunsuz dönemlerde konuşma
- Yolda insanlara, evde eşyalara çarpma gibi kazalara sebep olmak
Dikkat eksikliği tedavisi nasıl yapılır?
Dikkat eksikliği derecesine, kişinin yaşı ve hiperaktiviteyle birlikte görülmesine göre farklı tedavilerle tedavi edilir. Tedavide kullanılacak ilaçlar, uygulanan tedavi programına göre değişiklik gösterir. İlaçların bir kısmı kısa vadede etki gösterirken, bazı ilaçlar uzun ve orta vadede etkili olur. Doktorun hastayı görmesiyle, nasıl bir tedavi yapılacağına karar verilir. İlaçlar çocuklarda yaşına göre kullanılır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bu tedaviyle % 80 oranında kontrol altına alınır. Bu ilaçların ciddi yan etkileri olmamasına rağmen, uyku düzeninde bozulmaya, baş ağrısına, kilo kaybına, sinirlilik gibi etkilere neden olabilir. Yetişkinlerde aynı ilaçlar tedavi edilebilir. Bunlara ek olarak hastalardaki belirtilere göre, sakinleştirici ilaçlar tedaviye ilave edilebilir. Ayrıca yetişkinlere psikoterapi uygulaması yapılabilir.
Dikkat eksikliği ve düzenli egzersiz
Düzenli olarak egzersiz yapıldığında vücudun fiziksel olarak sağlıklı olmasının yanında, beynin sağlığı içinde faydalı bir çalışma olur. Bu kişilerde dopamin eksikliği olduğu zaman bu ilaçlarla giderilmeye çalışılır. Düzenli egzersiz yapan kişilerde dopamin seviyesi doğal olarak arttırılabilir. Düzenli egzersiz sayesinde;
- Kişiler dürtüsellik ve takıntılı davranışlar azaltılabilir
- Hafızanın güçlenmesi sağlanıp, küçük detayların hatırlanması sağlanır
- Organizasyon ve plan yapma yetenekleri gelişebilir
- Obezite sorunu çözümlenir
- Strese engel olduğundan kalp hastalıklarından korunma mümkün olur
- Kemiklerin güçlenmesi sağlanır
- Ruh hali düzenler ve kişinin kendine karşı güveni sağlanır
- Kolesterol ve kan basıncı kontrol altına alınır.