Diş protezi nedir?
Diş protezi dişlerde meydana gelen eksiklikler yerine kullanılan yapılardır. Bu yapılar diş hekimliği alanında en son tercih edilmektedir. Burada ilk amaç koruyucu diş hekimliğine uygun olan tedavinin uygulanmasıdır. Dişin çürümelerden korunması, çürümüş olan dişe dolgu yapılması gibi uygulamalar tedavinin kapsamına girmektedir. Eğer dişte oluşan hasar bu tedavilerle karşılanmayacak kadar büyük olursa, diş protezi yapılır. Yani dişin fazla çürümesi, yapılan dolgunun yetersiz kalması ve dişin kaybedilmesi halinde diş protezi kullanılır.
Diş protezi türleri nelerdir?
Sabit protezler: Bu yapılar ağız içinde yapıştırılıp dişe sabit olarak kullanılan ve hiç çıkarılamayan protezlerdir. Hastanın kendi dişi kullanılıp yapılırlar. Dişin kesilerek, prepare edilmesi, üzerinin kaplanması ve monte edilmesi gibi aşamalardan oluşur. Porselen ve metal yapıdaki sabit protezler çok eski yıllardan itibaren uygulanmaktadır. Günümüzde de kullanılan protezler, yaklaşık olarak 10 gün içinde tamamlanır. Bu sürede hasta 3-4 kez diş doktoruna gitmek zorundadır. Ağız içinde olan protezlerin ömürleri 5-8 yıl kadardır. Bu sürenin sonunda protez sağlam bile olsa, değiştirilmesi gerekmektedir. Bu tür protezler kron ve köprü olarak iki türlüdür.
- Kron: Bu yöntemde kırık ya da çürük yüzünden madde kaybı olan dişler restore edilmektedir. Diş üstünde dokuya uyumlu olan bir malzeme kaplanıp, dişin formu sağlanır. Bunun için kullanılan malzemeler metal destekli olan protezler, full metal ya da full porselen olabilir. Kronlar diş üzerine yapıştırılarak sabitlenmektedir.
- Köprü: Bu yöntemde ağızda bir ya da daha çok diş eksiğinin olması ve eksik yerin her iki tarafında sağlıklı dişlerin bulunması halinde, bunlardan alınacak destekle dişler tamamlanmaktadır. Bu protezlerde kronlar gibi yapıştırılıp sabitlenir. Kron ve köprü protezleri diş ve diş etinin birleştiği alanın düzgün hazırlanarak yerleştirilmesi gerekir. Bu kron ve köprülerin yapıştırılmasından sonra diş etine fazla baskı yapmasına engel olunarak, enfeksiyon ve diş eti çevresinde koyu renkte bir görünüm oluşmasına mani olmak gerekir.
Hareketli protezler: Bu tür protezler kullananlar tarafından kolayca takılıp çıkartılabilen ve günlük bakım yapılması gereken protezlerdir. Sabit yapılan protezler genellikle az sayıda olan eksik dişe uygulanırken, hareketli protezler çok sayıda olan diş eksikliklerine uygulanabilir. Bu protezler tam ve kısmi olarak uygulanabilir. Bütün dişlerini kaybetmiş olan hastalara tam protezler, bir bölümünü kaybetmiş olan hastalara bölümlü protezler yapılır. Bunlar hastaya sabit protez yapılamadığı durumlarda tercih edilmektedir. Bunların yapılması sabit olanlara göre daha uzun sürede olur. Hastaların protezlerin yapımında 6-7 seans diş doktoruna gitmesi gerekmektedir. Bu sürede 6-7 hafta kadar sürer. Hareketli protezler hastalar açısından yaşlanma olarak algılandığı için, genellikle yapılmasından çekinilmektedir. Ancak bu yaşla ilgili değil, ağızda kaybedilmiş olan diş sayısıyla alakalıdır. Diş sayısındaki kayıpların çok olması artış hareketli protez yapımını zorunlu hale getirir. Hareketli protezler ağızdayken hastaların konuşma, öksürme gibi eylemlerinde hareket ettiğinden, psikolojik olarak reddedilir. Bunlar manevi yönden hastaların olumsuz etkilenmesine yol açar. Bu tür hastalar için implant uygulaması yapılabilir. Bu protez çeşitleri içinde bulunanlar;
- Tam protezler
- Bölümlü protezler
- İmmediat (geçici) protezler
- Overdentures (diş ya da implant üstü) protezler
İmmediat (geçici) protezler ve kalıcı protezlerin farkları nelerdir?
Protezlerin geçici ve kalıcı olarak kullanılması ne zaman yapıldıkları ve ağız içerisine ne zaman takıldığına göre yapılır. Geçici olan protezler dişlerin çekilmesinden hemen sonra takılır. Dişler daha çekilmeden önce ölçü alınır ve dişlerin çekilmesinden hemen sonra protez takılır. Bunun avantajı hastanın bu sürede dişsiz kalmasını önlemeleridir. Altta olan destek dokularda iyileşme döneminde büzülme olması halinde, protezin dokuyla uyumu yeniden yapılır. Dokular iyileşince yani 6-8 hafta sonra kalıcı protezler takılır.
Diş protezi temizliği nasıl olmalıdır?
Doğal dişlerde olduğu gibi protezlerin de her gün düzenli bir şekilde fırçalaması, üzerlerinde olan bakteri plaklarının ve yiyecek artıklarının temizlenmesi gerekir. Protezlerin fırçalanması için özel fırçalar ya da yumuşak kıllı fırçalar ile sabun kullanılabilir. Diş protezlerinin temizliği için protez temizleyicileri ya da ultrasonik temizleyicileri kullanabilirsiniz. Üstlerine yapılan cilanın bozulmaması için, sert fırçalardan ve aşındırıcı maddelerden kaçınmak gerekir. Kolay kırıldıklarından darbelerden korunmalı, kullanılmadıkları zaman kurumamaları için temiz suyun içinde bekletilmeleri gerekir. Kesinlikle çok sıcak suyun içine koyulmamalıdır. Fırçalamada dilin ve destek dokularında özenle fırçalanması gerekir.