Doğum sonrası sendromu nedir?
Doğum sonrası sendromu hem fiziksel, hem de ruhsal etkilerle belli olur. Bunlardan biri tıpta postpartum pituiter, postpartum hipopituitarizm ya da sheehan sendromu olarak adlandırılan, halk arasında doğum sonrası sendromu olarak bilinen doğumdan sonraki aşırı kanamayla yaşanan ve nadir olan bir durumdur. Diğeri doğum sonrası annenin stresli ve zor bir dönemden geçmesi yüzünden ruh halinde yaşadığı değişimlerdir. Bunlar genellikle 7-10 gün içinde düzelir. Ancak bazen ilk 6 haftada başlamış depresyon ve psikoz gibi etkiler 1-2 yıl kadar etkili olur.
Doğum sonrası sendromları
Sheehan sendromu: Doğum sonrasında aşırı kanama beyindeki hipofiz bezine giden kanı azaltacağı için, burada doku kaybı oluşur ve hipofiz bezinin az çalışmasına sebep olur. Bu buradan salgılanan hormonların ı sağlar. Farklı düzeylerde hipofiz yetmezliği olan empty sella sendromunun sebepleri arasından olan doğum sonrası sendromu, genellikle placentanın ayrılmaması yüzünden gelişen aşırı kanama ve hipovolemiye bağlı olarak hipofiz ve adrenalin yetersizliğinden oluşur.
Sheehan sendromunun klinik belirtileri nedir?
İnsanın psikolojik ve fiziksel olarak sağlıklı olması için, hipofiz bezinin düzenli çalışması gerekir. Sheehan sendromu doğumdan sonra kaybedilen kanla birlikte halsizlik, yorgunluk gibi belirtilerin uzun süre devam etmesinden oluşur. Doğumda fazla kan kaybından hipofiz bezinin işleyişinin bozulmasıyla hormon yetersizliği oluşur ve büyüme hormonu üretilemez. Bu anneler çocuklarını emziremez. Bunun sebebi prolaktin hormonunun salgılanmamasıdır. Süt salgılanmasını sağlayan hormon prolaktin hormonudur. Kadınların adet görmesini engelleyen gonadotropin adı verilen FSH LH hormonları da salgılanmaz. Koltuk altı ve cinsel bölgede kıllar kaybolur. Halsizlik, yorgunluk, soğuğa karşı dirençsizlik, kalp atışlarında yavaşlama, cildin incelmesi, saçların seyrekleşerek incelmesi, cinsel istek kaybı ve uyuşukluk belirtileriyle hastalık kendini gösterir.
Sheehan sendromu tanısı nasıl yapılır?
Doğumdan sonra göğüslerden süt gelmemesi, koltuk altı kıllarındaki dökülme, adet kanamasının başlamaması gibi belirtiler olur. Rahatsızlık yavaş bir seyir izlediğinden, teşhis yapmak zorlaşır. Hatalı olarak primer hipotroidizm tanısı konulabilir. Rahatsızlığın teşhisi belirtilerle ilişkili hormon eksikliği, radyolojik bulgular ve obstetrik öyküyle konmaktadır. Doğum sonrasında olan ilk belirtiler halsizlikle başlar. Ardından adet görülmez ve kadında cinsel isteksizlik olur. Bu durumda kadınlar endokrinoloji ve metabolizma uzmanına danışarak rahatsızlığı teşhis edilmelidir.
Sheehan sendromu nasıl tedavi edilir?
Belirtileri veren kişiler, doktora gittiklerinde uygulanan tedavi ilaçlarla gerçekleşir. Doğum sonrasında belli bir süre adet görmemek halk arasında normal kabul edilir. Fakat adet görmeme dışında kadında halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerin olmasında, bunun normal görülmemesi gerekir. Vücutta hipofiz bezinin az çalışmasıyla oluşan hormon eksikliği dışarıdan verilen ilaçlarla tamamlanır. Tiroit bezi ve böbrek üstü bezini uyaran hipofiz bezinin az çalışmasıyla buralardan salınan hormonlarda da eksiklik yapabilir. Bunların tespit edilmesiyle, buna uygun ilaç tedavisi uygulanır. Doğum sırasında bebeğin gelmesinde kan kaybı olması normal karşılanır. Doktorun önerdiği ilaçlar ve beslenme programı sayesinde bunun etkiler giderilir. Kadınlarda kan kaybından dolayı oluşan halsizlik, yorgunluk gibi etkiler bu şekilde giderilir. Yaklaşık kırk hafta süren bir hamilelik döneminden çıkan anne adayı, yorucu bir doğumun ardından yeterli bir dinlenme sonrasında hala kendini halsiz hissetmesi halinde bu sorununu paylaşmalı ve doktora gidip tedavi olmalıdır. Daha dinç ve sağlıklı olmak için kadınların doğum sonrasında kendilerinde olan değişimleri iyi takip etmeli ve uygun tedbirlerin alınması gerekir.
Doğum sonrası depresyon: Kadınların doğum sonrasında etkilendiği depresyon sebepleri iki farklı şekilde incelenir. Gebelik süresinde östrojen ve progesteron seviyelerinin doğumla birlikte ani olarak düşmesi, tiroit bozukluğu, folat eksikliği depresyonda biyolojik etkenler olarak görülür. Bundan başka hormonal değişimlerle birlikte kadında psikiyatrik değişimlerin yaşanması da kadınları doğum sonrası depresyona iten etkenler arasındadır.
Depresyon belirtileri nedir?
- Kadında şiddetli derecede hüzün ve boşluk duygusu ile duyarsızlık olması
- Bedensel olarak aşırı yorgunluk ve enerji eksikliği olması
- Arkadaş ve aile çevresinden uzak durma eğiliminin olması
- Bebekleriyle ilgili endişelerin artış olması
- Konsantrasyon güçlüğü ve bellek zayıflığının olması
- Panik atak, sıkıntı, endişe durumu, sinirlilik, kendiliğinden ağlama gibi durumların yaşanması
- Psiko motor hareketlilikte artış olması ve yerinde duramama
- Kilo kaybı, iştahsızlık ve uyku bozukluğunun olması
- Kendilerini mutlu hissetmeleri gereken dönemde, suçluluk ve çökkünlük olması
Doğum sonrası depresyon tedavisi nasıl yapılır?
Bu duygusal değişimlerin kesin nedenleri belli olmasa bile, tedavileri başarıyla yapılır. Kadınların dinlenmesi, çevresindeki yakınlarından yardım alması bu konuda faydalı olabilir. Ağır depresif durumlarda ilaç tedavisi uygulanıp, tedavi sağlanır.