Dokap nedir?
Kısa adı DOKAP olan Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planının hedefleri şöyledir:
1- Doğu Karadeniz Bölgesi illerinden Trabzon, Rize, Ordu, Giresun, Artvin, Gümüşhane ve Bayburt illerini kapsayan DOKAP ana Planı, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda ile Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) tarafından hazırlanmıştır .
2- Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 2001-2005 döneminde yaşanan nüfus kaybının durdurulması, 2011-2020 döneminde ise sınırlı miktarda iç göç ya da geri dönüş olması amaçlanıyor.
3- Bölge için 2001-2005 döneminde yıllık ortalama % 4; 2006-2010 döneminde de % 6-7 büyüme hedefleniyor.
DOKAP bölgesel kalkınmasının amaçları ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan çok kritik problemlerin belirlenmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu amaçlar şu şekilde ifade edilmektedir:
1- İstihdam imkanlarını çeşitlendirmek, gelir seviyelerini yükseltmek ve bölge içinde sermaye birikimine katkı sağlamak amacı ile yeni ortaya çıkan fırsatları değerlendirip ekonomik yapıyı güçlendirmek.
2- Bölgeler arası eşitsizlikleri ve dışa göçü mümkün olduğunca azaltmak suretiyle toplumsal bağlılığı ya da bölgesel bütünleşmenin gelişmesine yardım etmek.
3- Sosyo – ekonomik faaliyet alanlarını çeşitlendirmenin bir çıkış noktası olarak imkanları ve çevresel kapasiteyi iyileştirmek ve güç kazandırmak.
DOKAP bölgesel kalkınması için esas strateji, tespit edilmiş olan önemli sorunlarla ilişkili olarak tanımlanmaktadır. Bu problemler yetersiz kalkınma planlaması ve yönetim sistemi, zayıf mahalli idare ve altyapı/ kaynakla ilişkili problemlere bakılmak suretiyle ifade edilen kurumsal problemlerdir. Temel strateji şu dört unsurdan meydana gelmektedir:
1- Anahat altyapısının iyileştirilmesi, sert topografya ve Batı Anadolu’nun gelişmiş olan bölgelerine ulaşım güçlüğü ve uzaklıkla ilgili problemlerin çözülmesi için ana hat taşımacılık ve ulaştırma altyapısının önemli ölçüde iyileştirilmesi gerekmektedir. Bu strateji Karadeniz’in entegre edilen liman ağı projeleri ile daha fazla kullanılması, anayol sistemini taşımacılığın birinci tarzı olarak iyileştirilmesi, yüksek kaliteli, çok amaçlı ve çok araçlı telekomünikasyon ağları, yöresel havayolu hizmetleri ağlarının kurulması ve mümkün olduğu kadar komşu bölgelerle demiryolu bağlantılarının kurulması ile desteklenmelidir.
2- DOKAP bölgesi büyük su kaynakları potansiyeline sahip olmasına rağmen bu kaynaklardan çok fazla yararlanılmamıştır. Bu su kaynaklarının yöreye uygun şekilde geliştirilmesi ve yönetimi gerekmektedir. Bu strateji sulama, hidroelektrik santralı, şehir suyu temini, turizm ve su baskınlarının önlenmesi için çok amaçlı barajları, ürün çeşitlerinin sulama ile geliştirilmesi, muhtelif toplumsal imkanların birleştirilmesi, su tedarik sistemlerinin mahalli idarelerin işbirliği ve onların vasıtasıyla geliştirilmesi ve yönetimi, toprakların korunması amacıyla nehir boşaltma havzasının yönetimi ve orman kaynaklarının yönetimini kapsamaktadır.
3- Daha gerçekçi arazi kullanımını teşvik etmek amacıyla toprak kullanım hakkının iyileştirilmesi çok önemlidir. Bu özellikle köylülerin ekonomik durumlarının ve geçiminin iyileştirilmesinde önemli olmanın yanı sıra çevrenin korunması, orman köylüleri tarafından kullanılmakta olan orman alanları için arazi kullanım hakkının açıklığa kavuşturulması, ağaç dışındaki orman ürünlerinden yararlanılması için kullanım haklarının tanınması, koruma alanlarının yeniden tanımlanması ile orman korumanın sıkı bir şekilde uygulanması, otlak araziye toplumsal mülkiyet hakkının tanınması ve kentsel ve endüstriyel kullanımlara gelişigüzel dönüştürmekten vazgeçirmek için temel tarımsal arazi üzerinde arazi kullanım hakkının konsolidasyonudur.
4- Kalkınma planlamasının ve idaresinin yerinden yönetimini sağlamak için mahalli idare mutlaka güçlendirilmelidir.
DOKAP’ta Doğu Karadeniz Bölgesi’nin 2020 yılı için hedef nüfusu , 3 milyon 447 bin kişi olarak belirlenirken, bunun için 2005 yılından itibaren doğal nüfus artışının bölgede tutulması hedeflenmektedir. Planlama dönemi sonunda, % 21 olan tarım sektörünün bölgesel hasılaya katkısının % 8.1’e indirilmesi amaçlanıyor.
20 yıl olarak planlanan dönemde, gelişme senaryoları 3 dönemde ele alınırken, 1. dönem 2001-2005 yılları arasını, 2. dönem 2006-2010 yılları arasını, 3. dönem ise 2011-2020 yılları arasını kapsamaktadır.
1- 2001-2005 dönem hedefleri :
2001-2005 döneminde nüfus kaybının durdurulması, yıllık ortalama yüzde 4 büyüme amaçlanıyor. Bu dönemin ekonominin yeniden yapılanma dönemi olması da planlanırken, kurumsal düzenlemelerin ve temel araştırmaların yapılması ve alt yapının geliştirilmesi planlanıyor. Aynı dönemde bölgede sosyal gelişmenin alt yapısı hazırlanacak, burada 8 yıllık eğitimin uygulanması, mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesi ve sağlık ve sosyal refah hizmetlerin yerel yönetimlere devredilmesi planlanıyor.
Katılımcı çevre yönetimi çerçevesinde ise orman ve su havzaları yönetimine katılım, çevre etki değerlendirmesi uygulamalarının yaygınlaştırılması ve Karadeniz çevre koruması hedefleniyor.
2- 2006-2010 arası dönem : Planın ikinci döneminde doğal nüfus artışının bölgede tutulması, yıllık ortalama % 6-7 ekonomik büyümenin sağlanması hedefleniyor.
3- 2011-2020 arası dönem: Ana Plan’ın 3. Aşaması olan 2011-2020 dönemine ilişkin öngörülere göre ise, bölgeye sınırlı miktarda iç göç ya da geriye dönüş olacak, yıllık ortalama % 5-6 büyüme sağlanacak.