Dönence nedir?

Coğrafi bir terim olan Dönence ya da diğer adıyla Tropika, yılda iki defa tekrarlanan ve güneş ışınlarının yeryüzüne dik açı ile yani tam 90º ile gelmesidir. Yılda iki defa tekrarlanan bu olayın, Kuzey ve Güney Yarımküre sınırlarını oluşturduğu varsayılan Ekvator Çizgisinin her iki yarısındaki enlemlerin de oluşmasına neden olduğu kabul edilmiştir. Ekvator Çizgisinin Kuzey ve Güney bölümünden geçtiği varsayılan bu iki enlem, dönence ile birlikte “tropikal kuşak” adı verilen bölgenin de oluşmasını sağlar. Güneş ışınları dünyamıza tropikal kuşak adı verilen bu bölge dahilinde gelir ve bu noktanın Kuzey ile Güney Yarımküredeki sınır noktaları da dönence olarak kabul edilir.

Dönence tabiri aslında Kuzey ve Güney bölgesinde yer alan iki enlemin coğrafi terimdeki karşılığıdır. Kuzey Yarımkürede yer alan dönence enlemi insanlar tarafından Yengeç Dönencesi, Güney Yarımküredeki enlem ise Oğlak Dönencesi olarak adlandırılır. Her yıl 21 Haziran tarihinde güneş ışınları Kuzey Yarımküredeki Yengeç Dönencesine yani Kuzey Yarımkürenin tropikal kuşak sınırı olarak kabul edilen enleme dik açı ile gelir. 21 Haziran tarihinde gerçekleşen ve Yengeç Dönencesi olarak bilinen bu coğrafi olan Kuzey Yarımkürede yazın, Güney Yarımküre de ise kışın başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Kuzey Yarımkürede 21 Haziran tarihinden yani Yengeç Dönencesinden sonra günler kısalmaya başlarken, tam tersi olarak Güney Yarımkürede günler uzamaya başlar.

Yengeç Dönencesi ile Oğlak Dönencesi arasında kalan ve tropikal kuşak olarak isimlendirilen bölge, yılın tüm zamanı güneş ışınlarını doğrudan almaktadır. Bu özelliği ile sürekli olarak sıcak bir iklimin hakim olduğu tropikal kuşak, Kuzey ve Güney Yarımküredeki bölgelerin mevsimsel değişimler yaşamasına da şahitlik eder. Yaz Gündoğumu olarak adlandırılan dönence geçişlerinde sıcak iklimini muhafaza eden tropikal kuşak, güneş ışınlarını doğrudan alması nedeniyle yıllık sıcaklık farklı en düşük iklim olma özelliğine de sahiptir.

21 Haziran tarihinde Kuzey Yarımkürede gerçekleşen Yengeç Dönencesi olayının tam tersi, her yıl 21 Aralık tarihinde Güney Yarımkürede yaşanır. Tıpkı Yengeç Dönencesinde olduğu gibi Oğlak Dönencesinin başlangıç tarihi olan 21 Aralık, Kuzey Yarımküre için kış ayının başlangıcıdır. 21 Aralık tarihinde yani Oğlak Dönencesinde Kuzey Yarımküre kış ayına girerken, Güney Yarımkürede yer alan bölgelerde de yaz mevsimi başlar. Yine Yengeç Dönencesinde olduğu gibi Oğlak Dönencesi tarihi olan 21 Aralık’tan itibaren Kuzey Yarımkürede günler uzamaya, Güney Yarımkürede ise günler kısalmaya başlar.

Rahnansaika