Doppler Ultrason nedir?

Renkli Doppler ultrason veya dubleks ultrason klasik ultrason ile Doppler sisteminin birlikte bulunduğu ultrason cihazlarıdır. Renkli Doppler ultrason kan akımının yönü ve hızı, damarların yapısı hakkında bilgi sağlanmasını sağlar. Bu sistem beraberinde klasik siyah beyaz ultrasonu da içerdiğinden dolayı bir ultrasonun yapabildiği bütün incelemeler dahil, damarlar hakkında fizyolojik ve anatomik bütün bilgiler edinilebilir. Bu sayede damarların çapı, diğer dokular ile olan ilişkisi, damar duvarının yapısı ve akan kanın debisi ve hızı hakkında nesnel bilgiye ulaşılabilir.

Doppler Ultrason incelemesinin çalışma prensibi “hareketli” cisimlerden yansıyan seslerin farklı olmasına dayanmaktadır. Burada hareketli olan kan damarları içerisindeki kandır. Kan içerisinde hareket eden kırmızı hücrelere (alyuvarlara) çarpan ses dalgaları geri yansır. Çeşitli damarlara doppler incelemesi yapılmaktadır.

Halk arasında “Renkli Ultrason” diye bilinen Doppler Ultrason bir tür görüntüleme tekniğidir. Doppler ultrasonografide bebeğin uterus damarları ve göbek kordonundan ve bebekteki kan akımlarının incelenmesi ile bebeğin kan akım hızlarındaki azalma yani plasental yetmezlik tespit edilmektedir. Bu görüntüleme tekniğinin asıl amacı bebeği renkli olarak görüntülemek değil kalbin sistol (atım) ve diyastol (dolum) zamanlarında “kan akım hızlarını” incelemektir. Burada görülen renkler bilgisayar ortamında suni olarak oluşturulmuş olan renklerdir ve kan akımının proba yaklaşması ya da probtan uzaklaşmasına göre mavi ya da kırmızının çeşitli tonlarında olmaktadır. Renklendirilmiş kan akımlarını tespit etmek çok daha kolaydır ve saptanmış olan kan akımları dalgalar halinde grafiksel olarak dökümante edildikleri zaman kan akım hızındaki değişiklikler görüntülenebilir ve bazı spesifik oranlama yöntemleri ile subjektif hesaplamalar yapılarak akım hızındaki azalmalar belirlenebilir.

Doppler ya da bilinen adıyla renkli doppler ultrasonografi bilhassa gelişme geriliği başta olmak üzere çok riskli gebeliklerin izlnmesinde son derece faydalıdır. Doppler daha çok yönlendirici olan bir testtir. Diğer fetal iyilik testleri ile beraber gebelik yönetiminde yardımcı bir unsurdur. Ancak, bazı durumlarda örneğin göbek kordon atardamarında “ters akım” olması bebeğin oldukça ciddi bir risk altında olduğunu gösterir ve acil bir şekilde bebeğin doğurtulmasını gerektirir.

Öncelikle incelemek istenilen bölümün önünde amniyon sıvısının yeterli olması gerekmektedir. Bundan doalyı, ara sıra bebeğin pozisyonundan ötürü istenen görüntü o an için elde dilmeyebilir. Ancak, inceleme süresinin uzatılması ya da nadiren olduğu gibi daha sonra bir daha yapılması ile fetusun pozisyonunun değişme şansı arttığından istenen görüntüler elde edilebilir.

Renkli Doppler ultrasonun kullanım alanları şunlardır:
1. Anevrizmalar
2. Karotis (Şahdamar) hastalıkları
3. Bacak damarlarının hastalıkları
4. Kol damarlarının hastalıkları
5. Varis ve venöz yetmezlik
6. Derin ven trombozu,

Gebelikte doppler incelemesi yapılırken en sık kullanılan damarlar şunlardır:
1- Umblikal arter (Göbek kordonundaki atar damar)
2- MCA (Middle Cerebral Artery, Orta serebral (beyin) atar damar)
3- Fetal aorta
4- Umblikal ven (Göbek kordonundaki toplar damar)
5- Duktus venozus
6- İntrahepatik (karaciğerdeki) venler

Doppler Ultrason inceleme gebelikte daha çok şu durumlarda yapılabilir?
1- Anomaliler
2- IUGR yani gelişme geriliği şüphesi olduğunda
3- PIH/ preeklampsi/ eklampsi (Tansiyon yüksekliği durumlarında)
4- Fetusta anomali/ fetal hastalık şüphesi
5- Çoğul gebeliklerdeki bebeklerin eşit şekilde gelişmemesi
6- Fetusta kalp anomalileri – kalp hastalığı
7- Aritmiler (kalpte ritm bozukluğu)
8- Annede kalp-damar hastalıklarının olması
9- Daha önceki gebeliklerde gelişme geriliği, intrauterin fetal ölüm olması
10- Daha önceki gebeliklerde tansiyon yüksekliği, preeklampsi olması

Doppler ultrasonun bugüne kadar herhangi bir zararı ya da bir bebeğe ters etkisi tespit edilmiş değildir. Fakat teorik olarak ısı artışı yaratması gibi bazı nedenlerden dolayı yine de gereksiz yere ve uzun süre yapılmaması önerilir.