Duygusal zeka nedir?
İngilizce EQ (Emotional Quotent) olarak ifade edilen duygusal zeka, insanın karmaşık duygularını anlamaya ve bu yönde karşısındaki insanın da duygusal ifadelerini çözümleme yeteneğidir. Oldukça karmaşık ve kompleks bir sistemin ismi olan duygusal zeka üzerindeki araştırmalar devam ettiğinden, konu ile ilgili birçok bilim insanın birbirinden farklı yorumları bulunmaktadır. Başkalarının duygularını “sezinleme” aracılığı ile algılama ve daha da önemlisi bu duyguları “yönlendirme” yeteneği olarak da ifade edilen duygusal zekanın modern psikolojinin de en çok ilgilendiği alanlardan biri olduğu söylenebilir. Kişinin kendi duygularını anlama sürecinde etkili olan duygusal zeka aynı zamanda diğer insanların duygularını da yorumlama ve yönlendirme ile alakalı olduğundan, bir beceri olarak görülmekte ve çoğu zaman belirli bir “kapasiteden” bahsedilmektedir.
Duygusal zekanın geliştirilerek kapasitesinin arttırılması, kişinin hem kendi hem de diğer insanların duygularını daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır. Ancak bu ifadede geçen kapasitenin ne tür faktörlerde etkilendiği ve duygusal zekanın bir “beceri” olarak ifade edilmesi dahi başlı başına bir tartışma konusudur. Zira modern psikolojinin üzerinde en fazla tartıştığı konular arasında yer alan duygusal zekanın tanımına dair dahi farklı görüşler bulunmaktadır. Kimi psikologlar duygusal bilgi ve duygusal zeka olmak üzere bu sistemi iki farklı alanda incelerken, kimileri de duygusal zekanın yönettiği ve geliştirilebilir bir yetenek olmadığını ifade etmektedir. Tanımına dair her geçen gün yeni ifadeler kullanılan duygusal zekanın ölçümünün de IQ yani zihinsel yetenek (Intelligence Quotient)gibi net bir şekilde yapılması mümkün olmaması, bu konunun büyük bir soru işareti olarak kalmasına neden olmaktadır.
Modern psikoloji bilimi IQ yani zihinsel zekanın ölçümüne dair güvenilir olarak isimlendirilebilecek tutarlı testler geliştirmeyi başarmış olsa da, aynı durumun EQ yani duygusal zeka için geçerli olmadığı söylemek mümkündür. Kişinin zihinsel öğrenme kapasitesini ve bilgiyi yorumlayış biçimini ortaya çıkarmak için uygulanan IQ testleri kesin olmasa da dahi kişinin zihinsel yeteneklerine dair bir fikir sahibi olmasına yardımcı olsa da, duygusal zeka kapasitesine dair bu şekilde fikir verecek bir araştırma ya da test sistemi bulunmamaktadır. Zira zihinsel bilme kapasitesi araştırılabilirken, kişinin sahip olduğu duygusal bilgi ve deneyim ile “zeka arasındaki” ilişkinin tespit edilmesi muazzam derece zordur. Ancak şüphesiz bu tarz bir ilişkinin tespit edilmesinin çok zor olması, duygusal biliş kapasitesi ile zeka arasında bir ilişki olmadığı manasın da gelmemektedir.
Duygusal zekanın ölçümüne dair bu denli karmaşık ve çözüm için yaratıcı fikirler gerektiren sorunlar olması, modern psikolojinin tanımdan ölçüme dair birçok farklı konu üzerinde ciddi çalışmalar yapmasına neden olmaktadır. Günümüzde hala bazı psikologlar duygusal zekanın doğuştan gelen ve geliştirilmesi imkansız içgüdüsel bir mekanizma olduğunu düşünürken; bazıları da kişinin duygusal zekanın zamanla, ruhsal durum ve mekana göre değişebilen aynı zamanda da geliştirilebilir bir yetenek olduğunu savunmaktadır.