Ekonometri nedir?

Bilgisayar teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte analiz gücü muazzam derece artan ekonometri, ekonomik teorilerin geçerliliğini “istatistik ve matematik” bilimlerini kullanarak sınayan ve yorumlayan bir bilim dalıdır. İlk bakışta ekonomik teorilerin istatistik ve matematik kullanılarak yorumlanması için tamamen yeni bir bilim dalı oluşturulmasına gerek varmış gibi görünse de, aslında ekonometri istatistiksel verilerin işlenmesi esnasında ortaya çıkan yeni bir bilim dalıdır. Kelime anlamı “ekonomik ölçüm” demek olan ekonometri, herhangi bir ekonomik teorinin “amprik analiz yöntemi ile sınanmasını” sağlar. Ekonometrinin aslında diğer bilim dallarının harmanlanması sonucu ortaya çıktığı da söylenebilir. Matematiksel iktisat, ekonomi ve istatistik bilimlerinin bir araya getirilmesiyle oluşan ekonometri, günümüzün küresel ekonomileri için muazzam derecede önemli hale gelmiştir.

Ekonomi teorilerinde bahsi geçen öngörülerin gerçekten de varsayıldığı gibi gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini sınayan ekonometri, benzer şekilde teori kapsamında verilen bir grafiğin gerçekten de belirtilen doğrultularda seyredip seyretmeyeceğini de sınar. İktisat biliminin en temel grafik verilerinden biri olan ve bu konuda lisans eğitimi alan her öğrencinin “İktisada Giriş” dersi kapsamında ilk öğrendiği bilgiler arasında yer alan “Arz-Talep Eğrisi” dahi, ekonometri bilimiyle sınanan ve gerçekten de Arz karşısında Talebin hangi yönde hareket edeceğinin öğrenilmesine konu olan bir veridir. Ekonometri bir başka değişle, iktisat teorisyenlerinin kayıt üzerinde öngördüğü verilerin gerçek hayatta da bu şekilde olup olmadığını araştıran bir bilim dalıdır.

İktisadi teoriler kapsamında çizilen grafiklerde birbiri ile ilişkili olan iki girdinin kesin olarak birbirini ne oranda etkilediğinin bilinmesi ancak ekonometri sayesinde mümkün olabilir. İktisat teorisyeninin çizdiği grafikte bir değer yükselirken diğeri düşüyorsa, ekonometri ile bu düşüş oranını kesin bir biçimde hesaplanabilmektedir. Yatay kesit analizi, zaman serisi analizi gibi iki temel çözümleme yöntemi kullanan ekonometri, kıyaslama yaparak kuramla ilgili farklı değişkenlerin tanımlanmasına olanak tanır. İktisat bilimiyle iç içe olan bir bilim dalı olan ekonometri, bir o kadar da matematik ve istatistik bilimiyle ilişkilidir. Ekonomistler eğitim hayatları boyunca iktisadi teoriler kadar matematik biliminin farklı dalları üzerinde de bilgi edinir ve bu bilgileri istatistik kullanarak nasıl işleyeceklerini öğrenir.

Son dönem bilgisayar yazılımlarıyla birlikte etkinliği ve dolayısı ile önemi daha da artan ekonometri bilimi, günümüzde küresel ekonomilerin gidiş seyrinin dahi yorumlanmasını sağlayan araştırmalar yapmaktadır. Dünyaca ünlü ekonomistler ülkelerin ve dev birliklerin iktisadi durumlarını değerlendirerek, gelecek hakkında herkesin ilgisini çeken tahminler de bulunmaktadır.