El ayak ve ağız hastalığı nedir?
El ayak ve ağız hastalığı ağız bölgesiyle birlikte ayakları ve elleri etkileyen viral bir hastalıktır. Çoğunlukla 5 yaş altındaki çocuklarda görülen rahatsızlık, yetişkinleri de nadirde olsa etkisi altına alabilir. El, ağız ve ayaklarda döküntüler ve ateşle beraber kendini gösterir. Bu rahatsızlık poliovirüs, echo virüs, coxacki virüs gibi virüslerden oluşan enterovirüs ailesi sebebiyle oluşur. En çok coxsackie virüs A16 buna sebep olmaktadır. Özellikle enterovirüs 71 el, ayak ve ağız hastalığının salgın hale gelmesine sebep olmaktadır. İştah kesilmesi, boğazda ağrı, ateş gibi belirtilerden sonra ağrılı içi su dolu döküntüler meydana gelir. Kırmızı küçük lekeler ilerledikçe ülserleşme eğilimine girer. Bu deri döküntüsü 1-2 gün içinde gelişim gösterir. El ayalarının içinde, ayak tabanında düz şekilde döküntüler oluşur. Bazılarının içi ise su toplama eğilimi gösterir. Döküntüler nadiren olarak dizlere, kalçaya ya da genital bölgeye kadar inebilir. Bebeklerde yutma güçlüğü etkisi gösterebilir. El ayak ve ağız hastalığında döküntüler yayılmadan belli bölgelerde sınırlı olarak kalabilir.
El ayak ve ağız hastalığının gelişimi ve bulaşması nasıl olur?
Hastalığın döküntü vermesinden sonra nadir olarak aseptik menenjit ya da ensefalit gibi komplikasyonların gelişmesi görülebilir. İnsandan insana bulaşma direkt temas yoluyla olmakta rahatsızlığın gelişiminde virüsler boğaz bölgesine, gaita ve döküntülerin içerisine yerleşir. Oral yolla ya da oluşan lezyonlara yapılan temasın hastalığın bulaşması için yeterlidir. Hastalar iyileşmiş olsa bile belli bir süre taşıyıcı olarak kalır. Bu yüzden tam olarak iyileşme meydana gelene kadar hastaların başkalarından izole edilmesinde fayda vardır. Yetişkinlerde olan hastalık herhangi bir belirti vermeden yaşanabilir. Başka ağrılı yaraya neden olan hastalıklarla karışma olasılığı bulunabilir.
El ayak ve ağız hastalığının tanısı nasıl yapılır?
Hastalığa doğru yi uygulayabilmek için, rahatsızlığın teşhisinin doğru yapılması gerekir. Hastanın yaşı, döküntülerin gelişimi, semptomların doğru olarak değerlendirilmesi gerekir. Döküntülerin olduğu bölgelerde virüsün tespit edilebilmesi için buradan numune alınması gerekir. Bu numuneler PCR yoluyla virüs izole edilmeli ya da hastalığa neden olan virüslere karşı koruyucu antikor üretimi yapılmalıdır.
El ayak ve ağız hastalığının tedavisi ve korunması nasıl olur?
Bu rahatsızlığın önce tanısı konulmalıdır. Hastalığın meydana gelmemesi için koruyucu bir aşısı yoktur. Bu yüzden sağlıklı kişilerin hastalığı olanlarla teması engellenmelidir. Temizlik kurallarına özen gösterilmelidir. Tuvalet sonrasında temizlik kurallarına uyulmalı, el ve ayak temizliğine riayet edilmeli, bebeklerin bez değişimi sırasında ellerin mutlaka yıkanması sağlanmalıdır. Çocukların en fazla temas edeceği oyuncakların temizliğine ve dezenfekte edilmesine çalışılmalıdır. Hastalığı olan kişilerle temas etmemeye ve ortak kullanılan eşyaları ayırmaya dikkat edilmelidir. Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur. Ancak semptomların azaltılması için ateş düşürücü ve ağrı giderici ilaçlar fayda sağlayabilir. Yaraların iyileşebilmesi için solüsyonlar kullanılmalı ve dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır. Çocukların hijyenine dikkat edilmelidir.