Ergonomi nedir?

Yunanca iş, yasa manasına gelen “ergonomos” kelimesinden türeyen ergonomi tabiri, insanoğlunun gerek fizyolojik özellikleri gerekse de psikolojisi ile en uygun olan tekniklerin ve cihazların geliştirilmesi anlamına gelir. Bu bağlamda insanların fiziksel ve psikolojik özelliklerinin incelenerek geliştirilen ürün ya da tekniklerin insanoğluna azami fayda sağlayacak şekle sokulmasına yönelik tüm çalışmalar ergonomi konusudur. İnsanoğlunun makinelerle olan uyumunu da konu alan ergonomi, insanoğlunun alet kullanarak hayatına pratiklik katmaya başlamasından bu yana çalışma konusu olmuştur. En basit aletlerden biri olarak görülen bir tornavidanın dahi insan eline uygun bir şekilde üretilmesi yani ergonomik oluşu, kavrama hareketini kolaylaştırarak tornavida ile yapılan işlerin daha kolay bir şekilde halledilmesini sağlayacaktır. İnsanoğlunun günümüzde ürettiği modern teknoloji cihazlardan yüzyıllarca önce üretilen basit aletlerde dahi ergonomi büyük bir öneme sahipti ve bu aletlerin daha rahat kullanılması gibi önemli bir amaca hizmet etmekteydi.

Üretilen eşyaların veya yeni tekniklerin insan fizyolojisi ve psikolojisi ile uyumlu olması binlerce yıl öncesinde dahi önemli olsa da, bunun bir bilimsel araştırma alanı olarak görülmesi 20. yüzyılın başlarında söz konusu olmuştur. Modern endüstrinin giderek büyüyerek daha da geliştiği 20. yüzyılın ilk yıllarında insanoğlunun makinelerle ve çalışma hayatıyla olan ilişkisi de artmıştır. Bu nedenle gerek mühendisler gerekse de psikologlar ergonomi konusunun önemini fark etmiş ve bu doğrultuda bilimsel yöntemler kullanarak insanlığa daha faydalı olacak uygulamalar geliştirmeye çalışmıştır. Çalışanların içinde bulundukları çalışma ortamının insan psikolojisine ve fizyolojisine uygun olmasının önemini fark eden işadamları da, çalışanların daha yüksek verimle çalışması için birçok farklı bilimsel araştırmayı finansal olarak desteklemiştir.

20. yüzyılın ortalarında Oxford Üniversitesi akademisyenlerinin üzerinde kapsamlı araştırmalar yaptığı ergonomi konusu, 2. Dünya Savaşı’nın derin izlerini silmek için endüstriyel atılıma ağırlık veren Avrupalı ülkeler tarafından oldukça fazla ilgi görmüştür. İnsanların çalıştığı ortamların insan psikolojisini pozitif yönlü etkilemesi, çalışanların daha yüksek konsantrasyon sağlamasını ve işlerini daha hızlı biçimde tamamlamasını sağlayabilmektedir. Aynı şekilde makine ve alet kullanan çalışanlara da insan bedeniyle uyumlu bir şekilde tasarlanmış alet veya makinelerin verilmesi, çalışanların daha rahat ve hızlı biçimde çalışması açısından önemlidir. Yukardaki örnekte bahsi geçtiği gibi basit bir alet olan tornavidanın dahi insan eline oturmaması ya da kullanım esnasında sürekli elden kayması, uzun süre boyunca yüzlerce vida sıkması gereken bir çalışanın işinin sürekli kesintiye uğramasına sebep olacaktır.