Esneme bulaşıcı mıdır?

Esneme, istemsiz yüz hareketlerinden biridir. Refleks şeklinde gelişir. Neden esnendiği konusunda birbirinden farklı savlar bulunmakta, hiçbiri tam olarak kesin bir şekilde kanıtlanamamaktadır. Esnemenin kandaki oksijen miktarının düşmesi ile gelişen bir refleks olduğu, Gallup tarafından ileri sürüldüğü üzere beynin otomatik bir şekilde esneme ile kendini serinlettiği gibi iddialar bu savlar arasında en çok duyduklarımız arasında yer almaktadır.

Esnemenin neden gerçekleştiği konusunda farklı görüşler bulunmakla beraber, her kesimden insanın mutabık olduğu bir husus vardır ki esneme bulaşıcıdır. Zira, bu sonuca ulaşmayı mümkün kılan çok fazla gözlem yapılmıştır. Günlük hayatımızda esneyen birini gördüğümüzde, hatta esneyen bir kişinin resmini gördüğümüzde dahi esneme refleksinin geliştiğine hepimiz şahit olmuşuzdur. Bilim adamları bu durumun geçerliliğini kabul etmekte ve bunu şu şekilde açıklamaktadırlar: Esneyen insanı gören bir kişi, şahit olduğu yüz reflekslerine karşı istemsiz şekilde aynı yönde tepki vermektedir. Beyindeki nöronlar harekete geçerek kişiye esneme deneyimini yaşatmakta ve aynı refleksin oluşmasını sağlamaktadır. Aynen bir kişinin yemek yiyen birini gördüğünde yeme isteği duyması, birşeyler içen bir kişiyi gördüğünde birşeyler içme isteği duyması, gülen bir kişiyi gördüğünde gülme isteği duyması gibi gelişen bir tepkidir. Esnemeye verilen bu tepkiyi artırıcı faktörlere maruz kalınması, esnemenin bulaşmasının, yani esneyen bir kişinin görülmesi halinde aynı şekilde tepki verilmesinin, önünü açmaktadır. Yeterince uyumamış ve uykusuz olmak, yorgun olmak, can sıkıntısı duymak gibi durumlara maruz kişilerin esnemeye esneme ile karşılık vermesi olasılıkları en fazladır.

Ayrıca, bilim adamları yapılan bir deney ile ilginç bir şekilde esnemeye esneme ile karşılık verilmesi olasılığının aralarında akrabalık bağı olan kişilerde daha fazla olduğunu ispatladılar. İtalya’da bulunan Pisa Üniversitesi’nden bilim adamları 109 yetişkini bir yıl boyunca gözlemlediler. 56 kadın ve 53 erkekten oluşan denek grubu bir yıl boyunca normal yaşamlarında gözlemlendiler. Esneyen kişiye yakınlık derecesinin yüksek olduğu durumlarda deneklerin de esneme olasılığının fazla olduğunu gözlemlediler.

Esneyen kişiyi görünce esneme refleksinde bulunmanın olmazsa olmaz koşulunun fizyolojijk olarak empati yapabilme yetisi olduğu belirtilmektedir. Bu yetiden yoksun kişilerin esnemeye karşılık esneme refleksinde bulunamadığı gözlemlenmiştir. Ayrıca empati yeteneği yüksek kişilerde de bu refleksin gelişmiş olduğu belirlenmiştir. İngiltere’deki Leed Üniversitesi öğrencileri ile yapılan bir deneyde önce öğrencilerin karşısında esneyen kişiler bulunduruldu. Bu esneyen kişilerin karşısında olup, esneme refleksinde bulunan öğrencilerin, uygulanan empati yeteneği testinde n diğer öğrencilere nazaran daha yüksek not aldığı, yani daha empatik oldukları gözlemlendi.