Evlerinize konuk olan akarlar alerji sebebiniz olabilir?
Ev tozu akarı alerjisi toplumda yaygın görülen alerjilerden biridir. İçerisinde çok sayıda alerjenleri barındıran ev tozu vücutta alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Her evde bulunan tozun yapısı ortamda olan nem, ısı ve basınç gibi faktörlere ve coğrafi etkilere göre farklılık göstermektedir. Kişiler ev tozunda olan farklı alerjenlere karşı duyarlılık kazanabilir. Ancak bu alerjenler içinde en önemlisi ev akarlarıdır. Bu yüzden ev tozu alerjisi dendiğinde genellikle ev akarı alerjisi anlaşılır.
Ev tozu içinde olan alerjen maddelerin en önemlileri nelerdir?
- Ev akarlarına ait olan alerjen maddeler
- Evcil hayvanlara ait olan alerjen maddeler
- Küf mantarları
- Hamam böcekleri ile alakalı alerjenler
- Bakteriler ve polenler
- Ev eşyalarından kaynaklanan alerjenler
Ev tozu akarları
Evlerin içine konuk olan akarların türleri farklıdır. Ev tozundaki alerjik reaksiyonların en önemlisi ev akarlarıdır. Bunlar halk arasında ev tozu böcekleri ya da astım böcekleri diye de anılır. Bilimsel açıdan deri yiyen anlamına gelen dermatofagoides olarak tanımlanır. Böyle denmesinin nedeni akarların insan derisiyle ve saç döküntüleri, kepek gibi besinlerle beslenmesinden kaynaklanır. Örümcek ve kenelerle birlikte aynı familyadan olan akarlar evlerin doğal misafirleridir. Akarlar bir hastalık taşımadıkları gibi, insanlara hastalıkta bulaştırmaz. Ev akarlarının farklı türleri olsa da, en çok görülenleri ise; Dermatofagoides farinea ve Dermatofagoides pteronyssinus türleridir.
Şehir dışına kurulan ve yiyecek depolanan yerlerde görülen depo akarlarında da alerjik reaksiyonlar olabilir. Yetişkin birisinde günde 1,5 gram kepek döküntüsü olmaktadır. Bu kadar kepek miktarı bile binlerce akarın beslenmesini sağlar. Akarlar çoğunlukla transparan olmakta, uzunluğu ise milimetrenin üçte biri kadardır. Bu nedenle akarları çıplak gözle görmek mümkün olmaz. Akarları görmeniz için büyüteç ya da mikroskop kullanmanız gerekir.
Ev akarlarında göz olmaz, bunların 8 bacağı vardır. Ortalama 3-4 ay yaşam süreleri bulunur. Dişileri yaklaşık 300 yumurta bırakır. En iyi üreme ortamı % 70-80 nem oranı olan yerler ve 20-25 derecedeki sıcaklıktır. 2000 metreden yüksekte az bulundukları için, böyle yerlerde yaşayanlarda ev tozu akarı alerjisinin görülmesi daha nadirdir. Bu nedenle astım hastalarına böyle yüksek yerlerde yaşamaları tavsiye edilmektedir.
Günümüzde yaşamın içinde her şeyin gittikçe kolaylaşması aslında bazı olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Yapıların enerji ve ısı tasarrufu amacıyla izole edilmesi bile, içerde nemli bir ortamın oluşmasına neden olur. Evlerin duvardan duvara halıyla kaplanması ortamda ev akarlarının üremesine uygun bir ortam yaratır. Akarlar en çok yatak şiltesinde, halılarda, kanepe, koltuk ve kadife perdelerde, çocukların tüylü oyuncaklarında ürerler ve bulunurlar. Zemin katlardaki yalıtım yapılmayan beton zemin üstüne açılan halılarda akarların üremesine en uygun yerlerdir. Evde bulunan eşyalardan başka, kıyafetlerin üzerinde saçlarda bile akarlar bulunur. Nadir olarak buğday ununda bile akar bulunabilir. Buğday unuyla yapılan gıdaları yiyen alerjik yapısı olan kişilerde ciddi anaflaksi reaksiyonu olabilir.
Ev tozu akarı alerjisi nasıl olur?
Akarlardaki alerjen maddelerin kişilerde alerjiye olması, akarların sindirim sistemindeki ve dışkılarından etrafa yayılan enzimlerden kaynaklanır. 3-4 ay süren yaşamları süresince her akar kendi ağırlığının 200 katında olan dışkı üretir. Dışkılarının üstü salgı ile kaplanan minik kürecikler şeklindedir. Bu yüzden tekstil ürünlerindeki liflere daha kolay yapışır.
Akarların dışkısındaki alerjenler glikoprotein yapıda olup, ısıya karşı dayanıklıdır ve suda çözünen yapıya sahiptir. Alerjenlerin bulunduğu dışkı parçacıkları zamanla kuruduğunda daha küçük parçalara ayrışır ve bunlar daha kolay havaya savrulur. Bu şekilde oturup kalkarken bile parçacıklar savrulur. 1 gram ev tozunun içerisinde ortalama 10.000 ev akarı bulunabilir.