Fakir Baykurt kimdir?
Gerçek adı Tahir olan Fakir Baykurt 1929 yılında Burdur’un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy’de dünyaya gelmiştir. Annesinin adı Elif ve babasının adı ise Veli’dir. Doğduğu zaman ona savaşlarda vurulup geri dönmemiş olan amcasının adı verilmiştir. 1936 yılında Tahir Akçaköy İlkokulu’na öğrenimine başlamış ve iki yıl sonra babasını kaybetmiştir. Babasının ölümünden sonra dayısı Osman Erdoğuş tarafından Balıkesir’in Burhaniye ilçesine götürülmüş ve orada dokumacılık yapmaya başlamıştır. II. Dünya Savaşı’ndan dolayı dayısı askere alınınca Tahir Akçaköy’e dönerek okula devam etmiştir. 1942 yılında ağır bir sıtma hastalığı geçiren Baykurt, bu dönemde şiir yazmaya başlamıştır.
İlkokulu bitirdikten sonra Isparta Gönen Köy Enstitüsü’ ne yazılan Baykurt’un şiire olan ilgisi bu dönemde daha da artmış ve kendisini okumaya vermiştir. Bilhassa Türkçe’ye çevrilmiş olan klasikleri okumuştur.Bu dönemlerde Bursa Cezaevi’nde hapis yatan Nazım Hikmet’in şiirleri ise gizli gizli yayılmıştır. Baykurt’ta bu şiirleri bulup okumuştur.
Köy enstitüsünde eğitimine devam ederken ilk şiiri olan “ Fesleğen Kolum” “Türke Doğru” adlı dergide yayımlanmıştır. Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi’ nde1947 yılında şiirleri çıkmış ve bu yıllarda önce şiirlerinde daha sonra da bütün yazılarında Fakir Baykurt ismini kullanmaya başlamıştır. 1947 yılında Köy enstitüsünü başarı ile bitiren Fakirt Baykurt, Yeşilova’ nın Kavacık Köyü’ ne öğretmen olarak atanmıştır.
1951 yılında Muzaffer Hanım’la evlenmiştir. Bu yıl körbağırsağı patlamış ve iki kez amelliyat geçirmiştir. Daha sonra Dereköy’ e öğretmen olarak atanmıştır. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü’ ne 1953 yılında girmiş ve bir sene sonra bu defa Gayret Dergisi’ nde çıkmış olan bir yazısından dolayı yargılanmıştır. 1955 yılında Gazi Enstitüsü’ nü den mezun olarak Hafik’ de açılan ortaokula atanmıştır. Aynı yıl ilk kitabı Çilli yayınlanmıştır. 1957 yılında askere alınan Fakir Baykurt, Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu’ na öğretmen olarak atanmıştır. Işık adını verdikleri ilk kızı bu yıl doğmuştur.. 1958 yılında ilk romanı olan Yılanların Öcü, Cumhuriyet gazetesi tarafından açılan Yunus Nadi Roman Ödülleri’ nde birinci olmuştur. Bu romandan dolayı hem Baykurt hem de Cumhuriyet Gazetesi kovuşturma geçirmiştir. Fakir Baykurt bu dönemden sonra Cumhuriyet Gazetesi’ nde yazmaya başlamıştır. Askerliği bittikten sonra Şavşat Ortaokulu’na öğretmen olarak atandığında, ikinci kızı olan Sönmez doğmuştur. Remzi Kitabevi tarafından “Yılanların Öcü” adlı romanı basılmıştır. Daha sonra Köy ve Eğitim Yayınları tarafından “Efendilik Savaşı” adlı kitabı yayımlanmıştır. Cumhuriyet’teki bazı yazılarından dolayı öğretmenlikten alınıp Ankara’ da Milli Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümü’nde görevlendirilmiştir. Yazılarından ve Yılanların Öcü romanından dolayı Bakanlık emrine alınarak cezalandırılmıştır. Altı ay açıkta bekledikten sonra 27 Mayıs 1960 tarihinde Ankara İlköğretim müfettişliğine atanmış olan Baykurt’un, aynı yıl “Efkar Tepesi “adlı kitabı basılmıştır.
1961 ve 1962 yıllarında “Yılanların Öcü” romanı tiyatroya ve filme uyarlanmış ancak tiyatro gösterimi yasaklanmış, film ise Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in durumael koyması ile gösterime girmiştir; ancak olaylara engel olunamamıştır. Ayrıca yazarın bu sene “Onuncu Köy”, “Karın Ağrısı”, “Irazca’nın Dirliği” adlı kitapları yayımlanmıştır. Bir yıl sonra Tonguç adını verdiği oğlu dünyaya gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiş olan Baykurt, Bloomington’daki Indiana Üniversitesi’nde göze kulağa hitap eden ders araçları ve yetişkinler için yazma öğrenimi görmüştür. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini devam ettirmiştir. “Onuncu Köy” adlı eseri Bulgarcaya çevrilmiş ve kitapları Bulgaristan’da Türkçe olarak da basılmıştır. Yılanların Öcü ile Irazca’nın Dirliği adlı eserleri de Almanya’da, Die Racheder Schlangen adıyla basılmıştır. Yılanların Öcü ayrıca Rusçaya çevrilmiştir.
1965 yılında TÖS’ün (Türkiye Öğretmenler Sendikası) kuruluşuna katılan Baykurt genel başkan seçilmiştir. 1966’da İlköğretim müfettişliğinden uzaklaştırılmış ve yeni kurulmuş olan Milli Folklor Enstitüsü’ nde uzman olarak atanmıştır. Daha sonraki yıllarda Kaplumbağalar , Amerikan Sargısı Anadolu Garajı ve Tırpan kitapları yayımlanmıştır. Tırpan ve Sınırdaki Ölü ile TRT Ödülleri’ ni kazanmış olan Baykurt daha sonra Onbinlerce Kağnı adlı kitabını yayımlamıştır.
1971’de ilan edilen sıkıyönetim döneminde Baykurt iki kez gözaltına alınmış. aynı sene Tırpan adlı eseri ile Türk Dil Kurumu Ödülü’nü kazanmıştır. 1973 yılında Can Parası ve Köygöçüren, 1974 yılında İçerdeki Oğul adlı eserleri basılmıştır. Keklik romanını yazmış olan Baykurt “Can Parası” adlı eseri ile Sait Faik Ödülü’nü kazanmıştır. 1976 yılında Sakarca basılmıştır. Bu yıldan sonra yurt dışına çeşitli amaçlarla geziler yapmış olan sanatçı roman yazmaya devam etmiştir. Eserleri birçok ödüle layık görülmüştür.
1999 yılının Nisan ayında yapılan genel seçimlerde Özgürlük ve Dayanışma Partisi İzmir milletvekili adayı olmuştur. 11 Ekim 1999 tarihinde tedavi gördüğü Almanya’da Essen Üniversitesi Kliniği’nde pankreas kanserine yenik düşerek ölmüştür.
Eserleri
Romanları
1. Yılanların Öcü (1954)
2. Irazcanın Dirliği (1961)
3. Onuncu Köy (1961)
4. Amerikan Sargısı (1967)
5. Tırpan (1970)
6. Köygöçüren (1973)
7. Keklik (1975)
8. Kara Ahmet Destanı (1977]
9. Yayla (1977)
10. Yüksek Fırınlar (1983)
11. Koca Ren (1986)
12. Yarım Ekmek (1997)
13. Kaplumbağalar (1980)
Öyküleri
1. Çilli (1955)
2. Efendilik Savaşı (1959)
3. Karın Ağrısı (1961)
4. Cüce Muhammet (1964)
5. Anadolu Garajı (1970)
6. On Binlerce Kağnı (1971)
7. Can Parası (1973)
8. İçerdeki Oğul (1974)
9. Sınırdaki Ölü (1975)
10. Gece Vardiyası (1982)
11. Barış Çöreği (1982)
12. Duirsbug Treni (1986)
13. Bizim İnce Kızlar (1992)
14. Dikenli Tel (1998)
Toplum ve Eğitim Yazıları
1. Efkar Tepesi (1960)
2. Şamaroğlanları (1976)
3. Kerem ile Aslı (1974)
4. Kale Kale (1978)
5. Kaplumbağalar (1980)
Çocuk kitapları
1. Topal Arkadaş
2. Yandım Ali
3. Sakarca
4. Sarı Köpek
5. Dünya Güzeli (1985)
6. Saka Kuşları (1985)
Şiir
1. Bir Uzun Yol
2. Dostluğa Akan Şiirler
Aldığı ödüller
1. Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü), (1958 )
2. TRT Sanat Ödülleri (Tırpan), (1970)
3. TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü),( 1970 )
4. Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan), (1971)
5. Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası), (1974 )
6. Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı), (1978)
7. Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Sakarca), (1979 )
8. Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan), (1980 )
9. Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği), (1984)
10. Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası), (1985 )
11. Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (Yarım Ekmek), (1997)
12. Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü, (1998)
13. Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü, (1999)